Đau họng và nuốt nghẹn là những triệu chứng phổ biến mà hầu hết mọi người đều từng trải qua ít nhất một lần trong đời. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Đôi khi, triệu chứng đau họng nuốt nghẹn chỉ là biểu hiện của một căn bệnh nhẹ như cảm cúm, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể là dấu hiệu của những bệnh lý nghiêm trọng hơn. Việc chủ quan và coi thường những dấu hiệu này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.
1. Nguyên nhân gây đau họng và nuốt nghẹn
Đau họng và nuốt nghẹn là những triệu chứng thường gặp và có thể do nhiều nguyên nhân gây ra:
1.1 Trào ngược dạ dày – thực quản là nguyên nhân phổ biến gây đau họng nuốt nghẹn
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là một nguyên nhân phổ biến gây đau họng và nuốt nghẹn. Căn bệnh này đặc trưng bởi tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản.
Bình thường khi bạn nuốt, cơ vòng dưới của thực quản (vòng cơ bao quanh phần đáy thực quản) sẽ giãn ra để cho phép thức ăn và dịch thức ăn đi vào dạ dày, sau đó nó sẽ đóng lại. Tuy nhiên, nếu cơ này giãn ra không bình thường hoặc bị suy yếu, axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác ợ nóng thường xuyên. Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây kích ứng và viêm niêm mạc thực quản, dẫn đến đau họng và cảm giác khó nuốt.
Ngoài cảm giác đau họng và nuốt nghẹn, bệnh nhân còn có thể gặp các triệu chứng như nóng rát, ợ hơi, ợ chua, ho, buồn nôn, tức ngực… Điều này có thể gây khó chịu và làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Trào ngược dạ dày – thực quản là một trong những nguyên nhân gây đau họng nuốt nghẹn.
1.2 Các rối loạn nuốt gây đau họng nuốt nghẹn
Rối loạn nuốt (chứng khó nuốt) là một khái niệm dùng để chỉ sự khó khăn trong việc vận chuyển thức ăn từ miệng đến dạ dày. Chứng khó nuốt có thể xảy ra ở mọi đối tượng, đặc biệt dễ mắc ở người cao tuổi và trẻ nhỏ.
Dựa trên 3 giai đoạn nuốt, chứng khó nuốt được chia thành 3 loại chính:
– Khó nuốt ở miệng: Vấn đề xảy ra ở miệng, thường do lưỡi yếu sau đột quỵ. Người mắc loại khó nuốt này thường gặp khó khăn trong việc nhai và vận chuyển thức ăn từ miệng đến cổ họng.
– Khó nuốt ở cổ họng: Vấn đề xảy ra ở cổ họng, thường xuất phát từ các bất thường ở hệ thần kinh và các dây thần kinh, liên quan đến các bệnh như đột quỵ, xơ cứng teo cơ bên, Parkinson…
– Khó nuốt tại thực quản: Vấn đề xảy ra ở thực quản, thường do tắc nghẽn hoặc kích thích tại vị trí này. Thông thường, việc điều trị đòi hỏi phải can thiệp bằng phẫu thuật.
1.3 Các nguyên nhân khác
– Nhiễm trùng đường hô hấp
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây đau họng là nhiễm trùng đường hô hấp. Các loại virus như virus cảm cúm, virus corona, và vi khuẩn như Streptococcus pyogenes đều có thể gây viêm họng. Triệu chứng đi kèm thường bao gồm sốt, ho, và mệt mỏi.
– Viêm amidan
Viêm amidan là tình trạng viêm của amidan, hai khối mô nằm ở phía sau cổ họng. Viêm amidan có thể do virus hoặc vi khuẩn gây ra và thường dẫn đến đau họng, khó nuốt, và đôi khi sốt.
– Viêm thanh quản
Viêm thanh quản là tình trạng viêm của thanh quản do nhiễm trùng hoặc do lạm dụng giọng nói. Triệu chứng bao gồm đau họng, khàn giọng, và khó nuốt.
– Dị vật trong họng
Dị vật bị mắc kẹt trong họng cũng có thể gây ra triệu chứng đau họng và khó nuốt. Những vật nhỏ như xương cá, mảnh đồ ăn, hoặc thậm chí là mảnh vụn từ các đồ vật nhỏ khác có thể gây ra cảm giác nghẹn và đau đớn.
Nếu bạn bị đau họng và nuốt nghẹn kéo dài hơn một tuần hoặc nếu có các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở, sốt cao, hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Đừng bao giờ coi thường những dấu hiệu này, vì chúng có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng cần được điều trị kịp thời.
2. Các triệu chứng đi kèm đáng lưu ý
Khi bị đau họng và nuốt nghẹn, việc chú ý đến các triệu chứng đi kèm là rất quan trọng để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.
– Sốt cao: Nếu triệu chứng đau họng đi kèm với sốt cao (trên 38.5 độ C), đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nặng cần được điều trị kịp thời.
– Khó thở: Khó thở là triệu chứng nghiêm trọng có thể đi kèm với đau họng. Nếu bạn cảm thấy khó thở, cần tìm kiếm sự giúp đỡ y tế ngay lập tức.
– Sưng tấy và đỏ rát: Sưng tấy và đỏ rát ở vùng cổ họng có thể chỉ ra viêm nhiễm hoặc áp xe (tụ mủ). Đây là tình trạng cần được điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa.
– Giảm cân không rõ nguyên nhân: Nếu bạn bị đau họng và khó nuốt kéo dài, dẫn đến giảm cân không giải thích được, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư thực quản hoặc họng.
Đau họng và nuốt nghẹn đi kèm sốt, khó thở, buồn nôn,…
3. Chẩn đoán tình trạng đau họng nuốt nghẹn
Để chẩn đoán nguyên nhân gây đau họng nuốt nghẹn, bác sĩ thường bắt đầu bằng việc hỏi bệnh sử và khám lâm sàng. Điều này bao gồm việc kiểm tra cổ họng, hạch bạch huyết và tai mũi họng. Sau đó, các bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng để xác định rõ nguyên nhân của tình trạng này, bao gồm:
3.1 Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng
Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng là phương pháp thường được sử dụng để chẩn đoán các tổn thương trong thực quản, dạ dàyvà tá tràng. Phương pháp này sử dụng một ống mềm có gắn camera đưa vào qua miệng để quan sát trực tiếp bên trong ống tiêu hóa bao gồm thực quản và dạ dày… Nội soi có thể giúp phát hiện các biến chứng của GERD như viêm thực quản, loét thực quản và barrett thực quản.
3.2 Đo pH thực quản 24h
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp đo nồng độ pH ở thực quản trong vòng 24h, từ đó kiểm tra xem có axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản hay không. Phương pháp này được tiến hành bằng cách sử dụng một ống mỏng đưa qua mũi xuống thực quản để đo pH tại nhiều thời điểm trong ngày. Kết quả đo giúp xác định mức độ trào ngược axit dạ dày, vì vậy được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD và mối liên hệ giữa triệu chứng nuốt nghẹn đau họng với bệnh trào ngược.
Hiện nay, Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc là một trong 3 bệnh viện tại miền Bắc có triển khai dịch vụ đo pH 24h, sử dụng hệ thống máy móc hiện đại nhập khẩu từ Mỹ với chất lượng và độ chính xác vượt trội.
3.3 Đo áp lực thực quản để chẩn đoán đau họng nuốt nghẹn
Đo áp lực thực quản là phương pháp giúp đánh giá chức năng của thực quản qua hoạt động nuốt. Cụ thể là chức năng của cơ vòng thực quản dưới (LES) – bộ phận có nhiệm vụ ngăn chặn trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản.
Với phương pháp này, một ống mềm có gắn cảm biến áp lực đưa qua mũi vào thực quản để đo áp lực tại nhiều điểm khác nhau. Kết quả được ghi lại bằng một đồ thị giúp xác định có sự suy yếu hoặc rối loạn chức năng của LES hay không.
Tại Thu Cúc TCI, đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM) là một kỹ thuật chuyên sâu đang được triển khai, phục vụ việc chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến rối loạn nuốt và chẩn đoán phân biệt bệnh trào ngược dạ dày – thực quản. Máy đo HRM mà Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc đang sử dụng là loại máy hiện đại được nhập khẩu tại Mỹ. Đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên tại Khoa Nội soi tiêu hóa – Thăm dò chức năng được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm sẽ đưa ra những chẩn đoán chính xác và nhanh chóng và tư vấn điều trị phù hợp cho người bệnh.
3.4 Chụp X-quang thực quản với barium
Chụp X-quang thực quản với barium là một phương pháp hình ảnh sử dụng barium (một loại chất cản quang) để quan sát hình dạng và chức năng của thực quản. Bệnh nhân sẽ uống barium trước khi chụp X-quang, và hình ảnh thu được sẽ giúp phát hiện các tổn thương, hẹp thực quản hoặc các bất thường khác.
3.5 Các xét nghiệm
– Xét nghiệm máu: Để kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc các rối loạn khác.
– Cấy họng: Để xác định vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng.
Đo pH thực quản 24h là một kỹ thuật giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau họng nuốt nghẹn.
4. Điều trị đau họng nuốt nghẹn
Điều trị đau họng và nuốt nghẹn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng:
– Nhiễm trùng: Các loại kháng sinh (đối với vi khuẩn) hoặc thuốc kháng virus có thể được chỉ định.
– Viêm amidan hoặc viêm thanh quản: Các loại thuốc chống viêm và giảm đau thường được sử dụng. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, có thể cần phẫu thuật cắt amidan.
– Trào ngược dạ dày – thực quản: Thuốc giảm axit và thay đổi chế độ ăn uống, lối sống thường là phương pháp điều trị hiệu quả.
– Dị vật trong họng: Dị vật cần được lấy ra dưới sự giám sát của bác sĩ để tránh tổn thương thêm cho cổ họng.
Đau họng nuốt nghẹn là những triệu chứng phổ biến nhưng không nên coi thường. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết các triệu chứng đi kèm và biết khi nào cần đi khám bác sĩ là những yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn. Đừng để sự chủ quan làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của bạn. Hãy luôn lắng nghe cơ thể và chăm sóc nó một cách tốt nhất.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
