Trào ngược dịch dạ dày là một vấn đề tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nhiều người chỉ tập trung vào các triệu chứng tiêu hóa như ợ nóng hay cảm giác buồn nôn, mà không nhận ra rằng tình trạng này cũng có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Sự liên kết giữa trào ngược dịch dạ dày và các vấn đề về hô hấp là một mối liên hệ ít được biết đến nhưng rất quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách trào ngược dịch dạ dày gây ra các triệu chứng hô hấp và giải pháp để ngăn ngừa, điều trị tình trạng này.
1. Trào ngược dịch dạ dày là gì?
Trào ngược dịch dạ dày, còn gọi là bệnh trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), là tình trạng khi axit dạ dày hoặc các chất lỏng khác từ dạ dày chảy ngược lên thực quản. Thông thường, cơ vòng thực quản dưới (LES) hoạt động như một van ngăn axit và thức ăn trào ngược lên trên. Tuy nhiên, khi cơ này bị suy yếu hoặc hoạt động không đúng cách, axit dạ dày hoặc các chất lỏng khác có thể trào lên thực quản, gây kích ứng niêm mạc thực quản và gây ra các triệu chứng.
Những triệu chứng tiêu biểu của GERD bao gồm ợ nóng, đau ngực, cảm giác chua hoặc đắng trong miệng. Nhưng ngoài các triệu chứng tiêu hóa, bệnh lý này còn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến hệ hô hấp, gây ra những triệu chứng mà ít người nghĩ đến.
Chất lỏng, axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản
2. Mối liên hệ giữa trào ngược dịch dạ dày và hệ hô hấp
Dịch dạ dày trào ngược lên không chỉ làm tổn thương niêm mạc thực quản mà còn có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Khi axit và các chất khác trào lên cao, chúng có thể đi vào đường hô hấp, gây ra những triệu chứng hô hấp nghiêm trọng.
Dưới đây là một số cách mà trào ngược axit, chất lỏng trong dạ dày có thể tác động đến hệ hô hấp:
2.1. Axit đẩy ngược vào đường hô hấp
Khi dịch dạ dày đẩy lên thực quản, nó có thể vượt qua niêm mạc thực quản và xâm nhập vào đường hô hấp. Đặc biệt là axit có tính chất gây kích ứng mạnh, khiến niêm mạc đường hô hấp bị tổn thương, dẫn đến các triệu chứng như ho, khó thở, và khàn giọng. Nghiêm trọng hơn, khi axit đi vào phổi, nó có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như viêm phổi hít phải.
2.2. Phản xạ thực quản-hô hấp
Trào ngược axit cũng có thể kích thích phản xạ thần kinh giữa thực quản và hệ hô hấp. Khi niêm mạc thực quản bị kích thích do axit, hệ thống thần kinh cảm giác có thể phản ứng bằng cách kích hoạt các cơn co thắt ở đường hô hấp, gây ra các triệu chứng như thở khò khè hoặc ho khan.
Trào ngược gây ho khan
2.3. Viêm mũi và viêm xoang mạn tính
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trào ngược axit, chất lỏng trong dạ dày lên thực quản có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm mũi và viêm xoang mạn tính. Axit từ dạ dày có thể trào ngược lên hầu họng và vào các khoang mũi, gây viêm nhiễm và kích thích. Điều này đặc biệt xảy ra khi bệnh nhân nằm ngủ, khiến axit dễ dàng trào ngược lên cao.
3. Các triệu chứng hô hấp liên quan đến trào ngược dịch dạ dày
Việc nhận diện các triệu chứng hô hấp do trào ngược dịch trong dạ dày lên thực quản gây ra có thể khó khăn, bởi các triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp khác như cảm cúm hoặc viêm phế quản. Dưới đây là một số triệu chứng hô hấp phổ biến có thể xuất phát từ trào ngược dịch dạ dày:
3.1. Trào ngược dịch dạ dày gây ho mạn tính
Ho mạn tính là triệu chứng hô hấp phổ biến nhất liên quan đến trào ngược axit dạ dày lên thực quản. Axit trào ngược kích thích niêm mạc thực quản và đường hô hấp, dẫn đến tình trạng ho kéo dài. Người bệnh thường cảm thấy ho nhiều hơn vào ban đêm hoặc sau bữa ăn, khi cơ thể nằm nghiêng, dễ gây trào ngược.
3.2. Khàn giọng và mất giọng
Axit dạ dày trào lên hầu họng có thể gây ra tình trạng khàn giọng hoặc mất giọng do viêm nhiễm và tổn thương dây thanh quản. Người bệnh có thể cảm thấy giọng nói của mình trở nên khàn khàn, khó phát âm rõ ràng, đặc biệt là vào buổi sáng khi thức dậy.
3.3. Khó thở và thở khò khè
Trào ngược dịch trong dạ dày lên thực quản có thể làm hẹp đường hô hấp, gây ra tình trạng khó thở và thở khò khè. Điều này thường xảy ra do phản xạ co thắt của đường thở hoặc do axit trào ngược vào phổi, gây viêm nhiễm.
3.4. Viêm phế quản và viêm phổi tái phát
Những người bị trào ngược dịch trong dạ dày lên thực quản kéo dài có nguy cơ cao mắc viêm phế quản hoặc viêm phổi do hít phải axit dạ dày. Axit có thể gây viêm nhiễm và làm tổn thương các mô phổi, dẫn đến tình trạng viêm phổi tái phát, đặc biệt là ở những người cao tuổi hoặc có hệ miễn dịch yếu.
Người bị trào ngược kéo dài có nguy cơ cao mắc viêm phế quản hoặc viêm phổi do hít phải axit dạ dày
3.5. Cảm giác nghẹn ở họng
Người bị trào ngược axit chất lỏng trong dạ dày thường có cảm giác như có dị vật mắc kẹt trong họng, làm khó khăn khi nuốt hoặc cảm giác nghẹn. Điều này có thể gây khó chịu và ảnh hưởng đến khả năng ăn uống của người bệnh.
4. Nguyên nhân gây trào ngược dịch ở dạ dày và cách kiểm soát
Việc kiểm soát trào ngược dạ dày không chỉ giúp giảm bớt các triệu chứng tiêu hóa mà còn ngăn ngừa các triệu chứng hô hấp. Để hiểu rõ hơn về cách phòng ngừa và điều trị, cần xem xét một số nguyên nhân gây trào ngược dịch trong dạ dày lên thực quản:
4.1. Thói quen ăn uống không lành mạnh tăng nguy cơ trào ngược dịch dạ dày
Việc tiêu thụ quá nhiều thức ăn cay, nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia, hoặc caffeine có thể làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và đường hô hấp. Vậy nên, người bệnh nên ăn uống lành mạnh với các bữa nhỏ, ít dầu mỡ và gia vị để hạn chế tối đa tình trạng trào ngược.
4.2. Áp lực lên dạ dày
Béo phì, mang thai, hoặc việc mặc quần áo chật cũng có thể làm tăng áp lực trong dạ dày, khiến axit dễ trào ngược lên trên. Người bệnh nên tránh các tình huống gây áp lực lên dạ dày để kiểm soát tình trạng trào ngược.
4.3. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh tăng nguy cơ trào ngược dịch dạ dày
Việc nằm ngay sau khi ăn hoặc ăn quá no là nguyên nhân phổ biến dẫn đến trào ngược axit hay chất lỏng trong dạ dày lên thực quản. Để giảm nguy cơ, bạn nên ăn trước khi ngủ ít nhất 3 giờ và tránh ăn quá no vào bữa tối.
Ngoài ra, khi được xác định đã mắc GERD, người bệnh nên tuân thủ chỉ định của bác sĩ, thực hiện uống thuốc theo phác đồ để tránh tình trạng bệnh gia tăng, triệu chứng được cải thiện và tránh tình trạng nhờn thuốc…
Trào ngược dịch dạ dày không chỉ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa mà còn gây ra nhiều vấn đề về hô hấp, từ ho mạn tính đến các biến chứng nguy hiểm như viêm phổi hít phải. Vậy nên nếu các triệu chứng hô hấp kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, hãy thăm khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và hô hấp để được kiểm tra và điều trị kịp thời. Nội soi dạ dày kết hợp đo pH trở kháng thực quản 24 giờ có thể giúp xác định mức độ ảnh hưởng của trào ngược hiệu quả.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
