Chụp CT sọ não là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại giúp xác định các tổn thương ở vùng đầu – mặt, đặc biệt là những bệnh lý liên quan đến thần kinh, sọ não. Cùng tìm hiểu về phương pháp cận lâm sàng này qua bài viết sau đây.
1. Chụp CT sọ não là gì?
Chụp CT hay chụp cắt lớp vi tính sọ não là phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng dùng tia X để tái tạo hình ảnh giải phẫu phần đầu và mặt.
Các hình ảnh của vùng đầu – mặt bao gồm: não, mắt, xương mặt, hệ thống xoang (khoang chứa khí trong xương gần mũi), tai trong. Chính vì vậy, chụp cắt lớp vi tính sọ não được dùng để đánh giá các bệnh lý liên quan đến các bộ phận này.
Chụp CT sọ não là phương pháp chẩn đoán hình ảnh giúp nhận diện các tổn thương ở vùng đầu, mặt.
2. Ưu điểm và nhược điểm của chụp CT scan sọ não
2.1 Ưu điểm
– Kết quả chụp CT cho hình ảnh rõ nét, các hình ảnh không bị chồng lên nhau. Hình ảnh có độ phân giải hình ảnh mô mềm tốt hơn so với chụp X-quang.
– Thời gian chụp và nhận kết quả CT não nhanh. Quá trình chụp thường mất 3 – 5 phút tùy vào vị trí và số vùng cần chụp. Thời gian trả kết quả thường chỉ khoảng 20 – 30 phút. Vì vậy, chụp CT có giá trị cao trong trường hợp bệnh nhân cần cấp cứu hoặc đánh giá các bộ phận di động như gan, tim, ruột, phổi,…
– Có thể sử dụng thay thế trong các trường hợp bệnh nhân không phù hợp chụp cộng hưởng từ MRI. Cụ thể là những người dùng van tim kim loại, có dị vật trong cơ thể, người dùng máy tạo nhịp tim, máy trợ thính….
2.2 Nhược điểm
– Độ phân giải hình ảnh ở cấu trúc và khả năng phát hiện tổn thương phần mềm kém hơn so với chụp cộng hưởng từ MRI
– Dù đã được kiểm soát ở mức độ phù hợp nhưng tia X-quang sử dụng trong kỹ thuật chụp CT vẫn có nguy cơ gây nhiễm xạ, đặc biệt với phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ
– Nếu cơ quan chụp và tổn thương có cùng độ đậm thì chụp CT sẽ không phát hiện được các bất thường
3. Chụp CT được chỉ định và chống chỉ định trong những trường hợp nào?
3.1 Chỉ định chụp CT sọ não
Phương pháp này được các bác sĩ chỉ định ưu tiên để chẩn đoán và theo dõi trong các trường hợp:
– Bệnh nhân chảy máu não, cần tìm nguyên nhân
– Nghi ngờ bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu não
– Cần xác định vị trí các khối u não, mô mềm để điều trị
– Kiểm tra tình trạng nhiễm trùng não, gồm viêm màng não, viêm não, áp xe não, lao não hoặc lao màng não…
– Đánh giá các trường hợp giãn não thất, não úng thủy
– Nghi ngờ các bất thường bẩm sinh của xương sọ, phần mềm như dính liền khớp sọ
– Bệnh nhân có bất thường về thính giác nghi ngờ liên quan đến các bệnh lý của xương đá
– Kiểm tra tình trạng viêm nhiễm hoặc thay đổi khác trong các xoang vùng hàm mặt
– Nghi ngờ hoặc theo dõi các dị dạng mạch não như phình mạch, thông động tĩnh mạch,…
– Kiểm tra các tổn thương vùng đầu hoặc mặt như chấn thương sọ não, đa chấn thương
– Hướng dẫn kim sinh thiết trong kỹ thuật sinh thiết não
Chụp CT được chỉ định khi bệnh nhân có các triệu chứng như: đau đầu, ngất xỉu, có các dấu hiệu thần kinh như co giật, động kinh, đau nửa đầu, chóng mặt; buồn nôn, đau đầu, nhìn mờ; giảm thị lực, mất thính lực, giảm trương lực cơ; tê và ngứa ran; khó khăn trong giao tiếp; thay đổi trong cách suy nghĩ và hành vi…
Chụp sọ não bằng phương pháp cắt lớp vi tính giúp chẩn đoán các bệnh lý nhiễm trùng, khối u, các chấn thương ở sọ não.
3.2 Chống chỉ định chụp CT sọ não
Tuy có nhiều ưu điểm trong chẩn đoán nhưng chụp cắt lớp vi tính vùng sọ não cũng có những chống chỉ định với các trường hợp sau:
– Người bị chứng sợ không gian hẹp: Những người sợ hãi hoặc căng thẳng khi ở trong không gian hẹp không phù hợp với phương pháp này. Ngoài ra người không thể nằm yên, người dễ bị kích thích, đặc biệt là trẻ nhỏ cũng được bác sĩ lưu ý khi chụp cắt lớp sọ não.
– Phụ nữ có thai và cho con bú: Các rủi ro khi chụp CT với phụ nữ mang thai không phải lúc nào cũng xảy ra, nhất là nếu chỉ chụp CT 1 lần. Tuy nhiên, thai phụ chụp CT nhiều lần trong thời gian ngắn mà không biết mình có thai thì sẽ tiềm ẩn những nguy cơ xấu cho cả mẹ và bé. Đối với thai phụ, không nên chụp CT có tiêm thuốc cản quang. Đối với bà mẹ cho con bú, nên ngừng cho trẻ bú ít nhất 24 giờ sau khi chụp CT vùng sọ não có tiêm thuốc cản quang.
– Bệnh nhân dị ứng với thuốc tương phản: Nếu có cơ địa dị ứng với thuốc, đặc biệt là thuốc tương phản đường tĩnh mạch, thực phẩm, chất nhuộm, chất bảo quản…hãy thông báo với bác sĩ để có phương án xử trí.
– Bệnh nhân có bệnh nền, đặc biệt là suy thận: Thuốc tương phản có thể gây hại cho thận. Vì thế bệnh nhân suy thận nên hạn chế chụp CT có tiêm thuốc cản quang. Nếu buộc phải tiêm thuốc này, cần chuẩn bị phương án chạy thận nhân tạo sau khi tiêm.
4. Quy trình thực hiện chụp CT sọ não
4.1 Trước khi chụp (đối với trường hợp chụp CT có tiêm thuốc tương phản)
Nếu được chỉ định chụp cắt lớp vi tính sọ não có tiêm thuốc tương phản thì trước khi chụp, người chụp sẽ được bác sĩ thăm khám kiểm tra vấn đề an toàn như: tiền sử dị ứng, tình trạng sức khỏe hiện tại, tình trạng mang thai. Nếu người bệnh có tiền sử dị ứng thuốc, hen phế quản thì sẽ được dự phòng phản ứng trước tiêm thuốc cản quang.
Ngoài ra, người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm kiểm tra chức năng thận dù có mắc bệnh lý về thận hay không. Đối với các bệnh nhân bị suy thận cần chụp CT sọ não có thuốc tương phản thì bác sĩ phải dự phòng kế hoạch chạy thận nhân tạo và kiểm tra chức năng thận cho người bệnh sau khi tiêm thuốc cản quang.
Các bệnh nhân nói chung cần nhịn ăn ít nhất 4 giờ trước khi tiêm thuốc tương phản.
4.2 Trong khi chụp
Khi vào phòng chụp, bệnh nhân sẽ được kỹ thuật viên hướng dẫn nằm lên bàn chụp. Tư thế nằm ngửa, hai tay xuôi dọc theo thân. Bệnh nhân cố gắng nằm yên trong suốt quá trình chụp để thu được hình ảnh rõ nét nhất.
Trong suốt quá trình chụp CT sọ não, người chụp cần cố gắng nằm yên để kết quả chụp được chính xác và rút ngắn thời gian chụp chiếu.
4.3 Sau khi chụp
– Đối với chụp CT não không tiêm thuốc cản quang: Người bệnh có thể hoạt động lại ngay sau khi chụp xong.
– Đối với chụp CT não có tiêm thuốc cản quang: Người bệnh được theo dõi khoảng 20-30 phút sau khi chụp và cho uống nhiều nước. Nếu không có phản ứng bất thường, người bệnh có thể hoạt động lại sau đó.
Trong vòng 24h sau chụp người bệnh cần uống nhiều nước, nếu thấy bất thường như phù tay nơi tiêm thuốc, tiểu ít… cần báo cho nhân viên y tế hoặc đên cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám.
Trên đây là một số thông tin về phương pháp chụp CT sọ não. Tại các cơ sở y tế, dựa trên quá trình khám lâm sàng mà các bác sĩ sẽ quyết định có chụp CT cho bệnh nhân hay không, chụp có hay không có thuốc cản quang. Khi có các triệu chứng bất thường, hãy đi khám sớm để được chỉ định các phương pháp phù hợp nhằm chẩn đoán chính xác và đảm bảo an toàn.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
