Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính rất dễ dàng lây lan. Bệnh ở Việt Nam có tỷ lệ mắc hàng năm là 10 – 40/100.000 cư dân. Nếu phát triển thuận lợi, quai bị có thể bùng phát thành các cụm dịch vừa và nhỏ. Vậy, cách phòng chống lây quai bị trong nhà mà chúng ta có là gì? Đọc bài viết sau của Thu Cúc TCI ngay để biết câu trả lời chi tiết, bố mẹ nhé!
1. Tổng quan về quai bị
1.1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Quai bị là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Mumps, thuộc chi Rubulavirus, họ Paramyxoviridae gây ra. Bệnh tấn công không loại trừ bất cứ đối tượng nào: Từ trẻ nhỏ đến người trưởng thành, từ nữ giới đến nam giới. Tuy nhiên, vì 2 yếu tố nguy cơ của quai bị là giới tính và tuổi tác, trẻ nam từ 2 tuổi trở lên có nguy cơ mắc quai bị cao hơn những đối tượng còn lại.
Quai bị dễ xuất hiện nhất ở bé trai, từ 2 tuổi trở lên
1.2. Khả năng và phương thức lây nhiễm
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã thống kê toàn cầu và kết luận những khu vực có 3 đặc điểm sau thường phải hứng chịu sự tấn công từ quai bị mạnh mẽ hơn các khu vực khác: Thứ nhất, đông dân cư. Thứ hai, chất lượng cuộc sống thấp hoặc tương đối thấp. Thứ ba, khí hậu mát hoặc lạnh. Việt Nam là một trong những khu vực như thế. Được biết, hàng năm, vào các mùa Thu – Đông, Việt Nam ghi nhận bệnh nhân quai bị chủ yếu ở miền Bắc và Tây Nguyên. Cụ thể, tỷ lệ mắc quai bị trung bình của cư dân Việt Nam là 10 – 40/100.000. Với tỷ lệ này, chúng ta có thể thấy nếu phát triển thuận lợi, quai bị có thể bùng phát thành các cụm dịch vừa và nhỏ.
1.3. Dấu hiệu nhận biết
Có rất nhiều dấu hiệu bố mẹ có thể sử dụng để phỏng đoán sự hiện diện của quai bị. Cụ thể, chúng là:
– Dấu hiệu không điển hình, xuất hiện sau nhiễm virus Mumps 7 – 14 ngày: Sốt, đau đầu, đau họng, đau hàm, đau cơ-xương-khớp, buồn nôn, nôn, chán ăn, mệt mỏi.
– Dấu hiệu điển hình, xuất hiện sau dấu hiệu không điển hình 1 – 3 ngày: Sưng tuyến nước bọt mang tai, một bên hoặc hai bên cùng lúc/không cùng lúc. Sưng không dừng lại ở mang tai mà lan ra má, dưới hàm thậm chí là ngực, làm tai trẻ bị đẩy lên và ra ngoài, làm xương ức trẻ phù nề. Các vùng sưng ở cả mang tai, má, dưới hàm và ngực đều không sưng, không xung huyết nhưng có đau đớn. Ngoài sưng tuyến nước bọt, trẻ còn có thể sưng bìu và đau tinh hoàn.
Những triệu chứng này sẽ biểu hiện trên 75% trẻ mắc quai bị. 25% còn lại, trẻ không có triệu chứng và vô tình trở thành nguồn lây nhiễm bệnh.
Quai bị có dấu hiệu nhận biết điển hình là sưng tuyến nước bọt mang tai
1.4. Biến chứng
Quai bị có vô cùng nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong đó có biến chứng chỉ xuất hiện ở nam, có biến chứng chỉ xuất hiện ở nữ và có biến chứng xuất hiện ở cả 2 giới.
– Biến chứng ở nam giới – Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn: Là biến chứng có tới 20 – 35% nam giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị gặp phải. Trong đó, đến 50% sẽ phải chung sống trọn đời với di chứng teo tinh hoàn, giảm tỷ lệ sinh tinh và vô sinh.
– Biến chứng ở nữ giới – Viêm buồng trứng: Là biến chứng 7% nữ giới sau tuổi dậy thì mắc quai bị gặp phải.
– Biến chứng ở cả 2 giới: Xuất huyết giảm tiểu cầu, viêm não, viêm cơ tim, viêm phổi, nhồi máu phổi, viêm thanh phế quản, viêm tụy,…
Trẻ còn lớn, nguy cơ biến chứng càng cao. Rất may mắn, tỷ lệ tử vong vì quai bị ở trẻ chỉ là 1/100.000.
2. Dự phòng quai bị hiệu quả và đơn giản
2.1. Cách phòng chống lây quai bị trong nhà đặc hiệu
Dự phòng đặc hiệu là phương pháp dự phòng cho hiệu quả 99,99%. Quai bị có thể được dự phòng đặc hiệu bằng vắc xin. Bởi thế, trẻ từ 12 tháng trở lên nên được dự phòng vắc xin đơn hoặc vắc xin kết hợp sởi – quai bị – rubella, theo liệu trình sau càng sớm càng tốt: Mũi 1, tiêm khi trẻ 12 – 18 tháng. Mũi 2, tiêm khi trẻ 3 – 5 tuổi hoặc tiêm trước khi trẻ đi học. Nếu đã bỏ lỡ các mốc đó, trẻ vẫn có thể dự phòng vắc xin bình thường, chỉ cần đảm bảo sao cho 2 mũi không tiêm cách nhau dưới 1 tháng.
2.2. Cách phòng chống lây quai bị trong nhà không đặc hiệu
Nếu chưa đủ tuổi hoặc vì một lý do nào đó khác, trẻ chưa thể dự phòng vắc xin, bố mẹ có thể thực hiện những khuyến cáo sau để bảo vệ trẻ trước quai bị: Thường xuyên vệ sinh cá nhân cho trẻ cũng như thường xuyên vệ sinh đồ đạc sinh hoạt, không gian sống của trẻ và gia đình. Tuyệt đối không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh và người đã tiếp xúc với người bệnh. Hạn chế cho trẻ đến những nơi đông người; nếu bắt buộc phải đến, cho trẻ đeo khẩu trang đầy đủ.
Cách dự phòng quai bị hiệu quả và đơn giản là tiêm vắc xin
3. Điều trị quai bị
Trường hợp đã dự phòng không đặc hiệu nhưng vẫn mắc quai bị, bố mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín gần nhất ngay. Bởi quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, điều trị quai bị là điều trị hỗ trợ, tức điều trị triệu chứng – phòng ngừa biến chứng. Theo đó, thuốc trẻ có thể sử dụng trong trường hợp này là các thuốc hạ sốt, giảm đau. Sử dụng chúng, cần phải có hướng dẫn của chuyên gia.
Ngoài ra, đến các cơ sở y tế cũng là cách duy nhất để trẻ nam có biến chứng viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn, trẻ nữ có biến chứng viêm buồng trứng, trẻ nói chung có biến chứng khác được phát hiện và hỗ trợ sớm.
Phía trên là chia sẻ của Thu Cúc TCI về cách dự phòng quai bị. Nếu cần thêm thông tin chuyên sâu về quai bị, liên hệ ngay Thu Cúc TCI, bố mẹ nhé!
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
