Nuốt vướng, hay còn gọi là khó nuốt, là một triệu chứng phổ biến có thể gặp ở nhiều người, đặc biệt là sau khi ăn. Triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Bài viết này sẽ đi sâu vào nguyên nhân gây nuốt vướng sau khi ăn và các phương pháp chẩn đoán nhằm giúp người bệnh có cái nhìn rõ hơn về tình trạng này.
1. Nguyên nhân gây nuốt vướng sau khi ăn
Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng nuốt vướng. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất khiến bạn gặp cảm thấy khó nuốt sau ăn:
1.1 Viêm thực quản
Viêm thực quản có thể xảy ra do trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Đây là tình trạng acid dạ dày trào ngược lên thực quản, gây viêm nhiễm và sưng tấy thực quản, từ đó gây cảm giác nuốt vướng. Ngoài ra, nhiễm trùng do vi khuẩn, nấm hoặc virus cũng có thể dẫn đến viêm thực quản và gây ra triệu chứng khó nuốt.
Nuốt vướng là một tình trạng phổ biến, có thể xảy ra bất cứ lúc nào, đặc biệt là sau khi ăn.
1.2 Hẹp thực quản
Hẹp thực quản có thể do nhiều nguyên nhân như viêm nhiễm mạn tính, sẹo do trào ngược acid hoặc khối u. Hẹp thực quản làm thu hẹp đường dẫn thức ăn, gây khó khăn trong việc nuốt.
1.3 Rối loạn chức năng cơ
– Rối loạn co thắt thực quản (achalasia): Đây là tình trạng cơ thực quản không thể thư giãn để mở ra cho thức ăn đi qua, gây ra tình trạng nuốt vướng.
– Loạn vận động thực quản: Bao gồm các rối loạn về vận động cơ trơn của thực quản, dẫn đến thức ăn không được đẩy xuống dạ dày một cách hiệu quả.
1.4 Khối u thực quản
Các khối u lành tính hoặc ác tính trong thực quản có thể gây cản trở đường dẫn thức ăn, dẫn đến nuốt vướng. Đặc biệt, ung thư thực quản là một nguyên nhân cần được xem xét nghiêm túc.
1.5 Các nguyên nhân khác
– Dị vật trong thực quản: Nuốt phải dị vật như xương cá, hạt hoặc các vật cứng khác có thể gây tổn thương niêm mạc thực quản và gây khó nuốt.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây viêm thực quản hoặc gây khô miệng, làm giảm khả năng nuốt.
– Bệnh lý hệ thần kinh: Các bệnh như Parkinson, đột quỵ hoặc bệnh xơ cứng bì có thể ảnh hưởng đến cơ chế nuốt.
Sau khi ăn, dịch axit dạ dày có thể trào ngược lên thực quản gây ợ chua, nuốt vướng, rát họng.
2. Cách chẩn đoán nuốt vướng sau khi ăn
Để chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt vướng, các bác sĩ thường sử dụng nhiều phương pháp khác nhau nhằm xác định chính xác tình trạng và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chính được chỉ định để chẩn đoán tình trạng nuốt vướng:
2.1 Khám lâm sàng và khai tác tiền sử bệnh
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về triệu chứng, thời gian xuất hiện và các yếu tố liên quan như ăn uống, tiền sử bệnh lý và thuốc đang sử dụng. Khám lâm sàng cũng bao gồm việc kiểm tra vùng cổ, họng và bụng để phát hiện các dấu hiệu bất thường.
2.2 Các biện pháp cận lâm sàng chẩn đoán tình trạng nuốt vướng sau khi ăn
Nội soi thực quản – dạ dày (EGD)
Nội soi thực quản – dạ dày là phương pháp cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Đây là phương pháp hiệu quả để phát hiện viêm, loét, hẹp, hoặc khối u trong thực quản – những nguyên nhân có thể gây ra tình trạng nuốt vướng mỗi khi ăn xong. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể lấy mẫu mô từ thực quản để làm sinh thiết. Phân tích mẫu mô giúp phát hiện các tình trạng viêm, nhiễm trùng hoặc ung thư.
Chụp X-quang thực quản
Chụp X-quang thực quản với thuốc cản quang (barium swallow) giúp hiển thị hình ảnh thực quản khi nuốt, giúp phát hiện các vấn đề về hình thái như hẹp, túi thừa hay bất thường vận động.
Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM)
Đây là phương pháp đo áp lực bên trong thực quản mỗi khi bệnh nhân thực hiện hành động nuốt. Kết quả đo giúp đánh giá chức năng cơ và khả năng vận động của thực quản, từ đó phát hiện các rối loạn như achalasia hoặc loạn vận động thực quản. Phương pháp này đang được áp dụng tại Thu Cúc TCI để chẩn đoán các trường hợp có biểu hiện nuốt vướng, khó nuốt, ợ hơi, ợ chua,… Kỹ thuật chuyên sâu này được thực hiện bởi đội ngũ bác sxi, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm của TCI và máy đo hiện đại nhập khẩu từ Mỹ, cho kết quả nhanh chóng, kết luận chính xác, là cơ sở cho phác đồ điều trị tối ưu.
Đo pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản giúp xác định mức độ acid trào ngược từ dạ dày lên thực quản, hỗ trợ chẩn đoán GERD, một trong những nguyên nhân phổ biến gây nuốt vướng. Kỹ thuật này đang được triển khai tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc với hệ thống máy móc hiện đại được nhập khẩu từ Mỹ. Kết quả được phân tích và đọc bởi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm của Thu Cúc TCI.
3. Điều trị nuốt vướng sau khi ăn
3.1 Điều trị nuốt vướng
Điều trị nuốt vướng sau khi ăn phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra vấn đề này, bao gồm một số phương pháp sau:
Tập nuốt
Làm việc với chuyên gia ngôn ngữ trị liệu hoặc nhà vật lý trị liệu để học các kỹ thuật nuốt đúng cách. Thực hiện các bài tập cổ họng và cơ nuốt để cải thiện khả năng nuốt.
Sử dụng thuốc
Nếu nuốt vướng do trào ngược dạ dày thực quản (GERD), bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống axit hoặc các thuốc khác để kiểm soát triệu chứng. Trong một số trường hợp, các loại thuốc giãn cơ có thể được sử dụng để giảm co thắt cơ trong thực quản.
Nội soi và phẫu thuật
Trong trường hợp có khối u hoặc hẹp thực quản, nội soi có thể được sử dụng để loại bỏ chướng ngại hoặc mở rộng thực quản. Phẫu thuật có thể được chỉ định nếu có các vấn đề nghiêm trọng như khối u hoặc hẹp thực quản không thể điều trị bằng các phương pháp khác.
Điều trị các bệnh lý nền
Nếu nuốt vướng do các bệnh lý nền như Parkinson, đột quỵ hoặc các bệnh thần kinh khác, việc điều trị bệnh lý nền là cần thiết. Điều chỉnh các thuốc đang dùng nếu chúng có tác dụng phụ gây ra nuốt vướng.
Liệu pháp thần kinh
Trong một số trường hợp, liệu pháp thần kinh có thể giúp cải thiện khả năng nuốt bằng cách kích thích các dây thần kinh liên quan.
Sử dụng dụng cụ hỗ trợ
Ống thông mũi – dạ dày hoặc các dụng cụ hỗ trợ khác có thể được sử dụng để đảm bảo dinh dưỡng nếu việc nuốt gặp quá nhiều khó khăn.
Đo HRM thực quản có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt vướng sau ăn là do các rối loạn nuốt, trào ngược dạ dày hay các nguyên nhân khác.
3.2 Cải thiện tình trạng nuốt vướng sau khi ăn
Cải thiện tình trạng nuốt vướng sau khi ăn có thể bao gồm các biện pháp sau:
– Ăn chậm và nhai kỹ
– Uống nước trong khi ăn
– Chọn thực phẩm mềm, dễ nuốt
– Chia nhỏ bữa ăn
– Thay đổi tư thế khi ăn
– Tránh dùng thức ăn và đồ uống gây kích ứng
Nếu tình trạng nuốt vướng kéo dài hoặc nghiêm trọng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm tra các vấn đề y tế có thể như viêm họng, trào ngược dạ dày thực quản, hoặc các vấn đề về thần kinh liên quan đến cơ chế nuốt.
Nuốt vướng sau khi ăn là một triệu chứng không nên xem nhẹ, vì nó có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây nuốt vướng và áp dụng các phương pháp chẩn đoán chính xác là rất quan trọng để đưa ra điều trị kịp thời và hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải triệu chứng này, hãy nhanh chóng tìm đến các cơ sở y tế để được tư vấn và khám chữa kịp thời.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
