Ợ nóng là triệu chứng phổ biến mà nhiều người thường gặp phải sau khi ăn hoặc khi thay đổi tư thế. Tuy nhiên, ợ nóng thường xuất hiện với tần suất cao hơn ở những người thừa cân, béo phì. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được kiểm soát. Vậy, tại sao người thừa cân, béo phì lại dễ bị ợ nóng? Bài viết dưới đây sẽ đi sâu vào cơ chế và các nguyên nhân gây ợ nóng, cũng như những biện pháp khắc phục hiệu quả.
1. Ợ nóng là gì?
Ợ nóng là cảm giác nóng rát lan từ vùng thượng vị (vùng trên rốn) lên đến ngực, thậm chí đến họng. Nguyên nhân chính là do axit dạ dày trào lên thực quản, gây kích thích niêm mạc thực quản. Ở người bình thường, cơ vòng dưới thực quản hoạt động như một van, ngăn không cho axit dạ dày di chuyển ngược lên. Tuy nhiên, khi cơ vòng này bị yếu đi hoặc gặp vấn đề trong hoạt động, axit sẽ dễ dàng trào ngược, gây ra ợ nóng.
2. Nguyên nhân khiến người thừa cân béo phì có tần suất ợ nóng cao hơn
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc chứng ợ nóng và tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cao hơn so với người có cân nặng bình thường. Dưới đây là những nguyên nhân chính lý giải cho sự liên quan này.
2.1. Áp lực lên dạ dày tăng cao – Nguyên nhân gây ợ nóng
Một trong những nguyên nhân gây ợ nóng chính ở người béo phì, thừa cân là do lớp mỡ dư thừa trong cơ thể gây áp lực lớn lên ổ bụng và dạ dày. Khi áp lực lên dạ dày tăng cao, cơ vòng dưới thực quản dễ bị yếu đi và không thể ngăn chặn sự trào ngược của axit dạ dày. Hậu quả là axit dễ dàng tràn vào thực quản, gây ra cảm giác nóng rát.
Người béo phì còn thường có thói quen ăn uống quá mức, làm dạ dày phải làm việc quá tải. Khi dạ dày bị căng trướng, nguy cơ axit trào ngược càng cao.
Ở người béo phì áp lực đè lên dạ dày càng lớn, nguy cơ ợ nóng càng cao
2.2. Sự tích tụ mỡ trong vùng bụng
Vùng bụng là khu vực dễ tích tụ mỡ ở người thừa cân, béo phì. Lượng mỡ này không chỉ tác động trực tiếp lên dạ dày mà còn gây áp lực lớn lên cơ hoành – một cơ giúp duy trì sự hoạt động bình thường của cơ vòng dưới thực quản. Khi cơ hoành bị đè nén, chức năng ngăn chặn axit trào ngược của cơ vòng dưới thực quản sẽ bị suy giảm, làm tăng nguy cơ ợ nóng.
2.3. Tăng sản xuất axit dạ dày – Nguyên nhân gây ợ nóng
Người thừa cân, béo phì có xu hướng tiêu thụ nhiều thức ăn chứa chất béo, đồ ngọt và đồ chiên xào hơn. Những loại thực phẩm này thường kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn, gây tăng áp lực bên trong dạ dày. Điều này cũng dẫn đến nguy cơ cao trào ngược axit và gây ra ợ nóng.
Tiêu thụ nhiều các loại thức ăn chiên rán, dầu mỡ… gia tăng tình trạng ợ nóng
2.4. Thay đổi trong cơ thể do béo phì
Béo phì còn làm thay đổi các hormone và chất dẫn truyền trong cơ thể, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Đặc biệt, hormone leptin – một hormone điều chỉnh sự no và tiêu hóa – bị giảm sút ở người béo phì, làm cho quá trình tiêu hóa chậm lại, từ đó gia tăng hiện tượng ợ nóng.
2.5. Ảnh hưởng của hội chứng GERD
Người béo phì có nguy cơ mắc hội chứng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cao hơn. Hội chứng này không chỉ gây ra ợ nóng mà còn có thể dẫn đến viêm loét thực quản, thậm chí là nguy cơ ung thư thực quản nếu không được điều trị kịp thời. GERD thường xuất hiện ở người béo phì do những cơ chế tương tự như áp lực dạ dày cao và sự suy giảm chức năng của cơ vòng thực quản dưới.
3. Tác động tiêu cực của ợ nóng lên sức khỏe người béo phì
Ợ nóng không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng lớn đến sức khỏe người béo phì nếu không được kiểm soát. Một số vấn đề nghiêm trọng mà ợ nóng có thể gây ra bao gồm:
– Viêm loét thực quản: Axit dạ dày trào ngược liên tục gây kích thích niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm loét.
– Suy giảm chất lượng giấc ngủ: Nhiều người béo phì bị ợ nóng vào ban đêm, ảnh hưởng đến giấc ngủ và gây mệt mỏi, suy giảm sức khỏe tổng thể.
– Tăng nguy cơ ung thư thực quản: Ợ nóng kéo dài không điều trị có thể làm hư hại niêm mạc thực quản, dẫn đến tình trạng tiền ung thư và nguy cơ cao phát triển ung thư.
4. Biện pháp khắc phục ợ nóng cho người thừa cân, béo phì
4.1. Giảm cân là giải pháp hàng đầu
Giảm cân là biện pháp quan trọng nhất giúp người béo phì kiểm soát triệu chứng ợ nóng. Khi cân nặng giảm, áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới cũng giảm theo, giúp ngăn ngừa axit trào ngược. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc giảm từ 5-10% trọng lượng cơ thể có thể giúp giảm đáng kể tình trạng ợ nóng.
Tập thể dục thể thao để giảm cân ở người béo phì
4.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Một chế độ ăn uống lành mạnh, cân đối và hạn chế các thực phẩm gây kích thích dạ dày là cần thiết để giảm ợ nóng. Người béo phì nên tránh các loại thức ăn sau:
– Thực phẩm nhiều chất béo và đồ chiên xào: Những thực phẩm này làm tăng lượng axit dạ dày và gây trào ngược.
– Thức ăn cay, chua: Các gia vị cay, thực phẩm có tính axit cao (như cà chua, cam, chanh) cũng có thể gây kích thích dạ dày.
– Nước ngọt có ga và caffein: Các loại đồ uống này có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới, tăng nguy cơ ợ nóng.
Thay vào đó, người thừa cân nên chọn các loại thực phẩm giàu chất xơ, trái cây không có tính axit và ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày để giảm tải cho dạ dày.
4.3. Thay đổi lối sống
Một số thay đổi trong lối sống có thể giúp giảm triệu chứng ợ nóng ở người béo phì:
– Tránh ăn quá no: Nên ăn chậm, nhai kỹ và không nên ăn quá nhiều trong một bữa để tránh dạ dày bị quá tải.
– Không nằm ngay sau khi ăn: Sau khi ăn, nên chờ ít nhất 2-3 tiếng trước khi nằm hoặc đi ngủ để dạ dày có thời gian tiêu hóa thức ăn.
– Tránh mặc quần áo bó sát: Quần áo quá chật có thể gây áp lực lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
4.4. Sử dụng thuốc nếu cần thiết
Trong trường hợp triệu chứng ợ nóng kéo dài và không giảm khi thay đổi chế độ ăn uống và lối sống, người thừa cân, béo phì có thể cần đến sự hỗ trợ của thuốc. Các loại thuốc kháng axit hoặc thuốc giảm tiết axit dạ dày có thể giúp giảm triệu chứng, tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có sự hướng dẫn từ bác sĩ để tránh tác dụng phụ và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Thông qua thăm khám và kiểm tra bằng các phương pháp chẩn đoán hiện đại như đo pH trở kháng thực quản 24h, bác sĩ sẽ xác định triệu chứng ợ nóng là do GERD hay thực quản tăng nhạy cảm hay nóng rát chức năng… Qua đó, sẽ có phác đồ điều trị bằng thuốc hiệu quả, đúng mục tiêu trong chữa trị.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
