Ợ chua hay còn được biết đến là tình trạng trào ngược axit dạ dày lên thực quản gây cảm giác nóng rát khó chịu ở ngực, có thể lan đến cổ họng và miệng. Mặc dù ợ chua thường gặp và không nguy hiểm, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tiềm ẩn nhiều vấn đến sức khỏe. Cùng tìm hiểu nguyên nhân ợ chua, khi nào nên đi thăm khám và cách để xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng này.
Bạn đang đọc: Nguyên nhân ợ chua và các phương pháp chẩn đoán xác định
1. Các nguyên nhân gây ợ chua
1.1 Bệnh trào ngược dạ dày thực quản – Nguyên nhân ợ chua phổ biến
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ợ chua. Trào ngược dạ dày thực quản – GERD xảy ra khi LES – cơ vòng dưới thực quản nối với dạ dày bị yếu hoặc giãn ra, khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra ợ chua và các triệu chứng khác của GERD.
Nguyên nhân ợ chua do bệnh trào ngược dạ dày thực quản
1.2 Một số bệnh lý khác có thể là nguyên nhân gây ợ chua
– Thoát vị hoành: Đây là tình trạng một phần dạ dày lồi qua cơ hoành, chèn vào khoang ngực. Cơ hoành là cơ dạng vòm ngăn cách khoang ngực và khoang bụng. Khi cơ hoành yếu hoặc bị tổn thương, nó có thể không còn giữ được dạ dày đúng vị trí, dẫn đến thoát vị hiatal và tăng nguy cơ trào ngược axit.
– Viêm loét dạ dày tá tràng: Viêm loét dạ dày tá tràng là tình trạng loét hình thành trên lớp niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng. Viêm loét có thể gây kích ứng và làm tăng tiết axit dạ dày, dẫn đến ợ chua.
1.3 Thói quen ăn uống
– Ăn quá no: Khi bạn ăn quá no, dạ dày sẽ căng ra và tạo áp lực lên LES, khiến nó dễ bị mở ra và axit trào ngược.
– Ăn quá nhanh: Ăn quá nhanh khiến bạn không nhai kỹ thức ăn, dẫn đến khó tiêu và tăng nguy cơ trào ngược axit.
– Ăn thức ăn cay nóng hoặc nhiều dầu mỡ: Những loại thực phẩm này có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn và làm suy yếu LES.
– Ăn sát giờ đi ngủ: Khi bạn ăn quá no hoặc ăn thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ sát giờ đi ngủ, axit dạ dày sẽ không có đủ thời gian để tiêu hóa và có thể trào ngược lên thực quản trong lúc bạn ngủ.
– Uống nhiều rượu bia, nước ngọt có gas: Rượu bia và nước ngọt có gas có thể làm suy yếu LES và kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit hơn.
1.4 Thuốc men
– Thuốc giảm đau không kê đơn (aspirin, ibuprofen): Những loại thuốc này có thể kích thích niêm mạc dạ dày và làm tăng nguy cơ chảy máu và trào ngược axit.
– Thuốc an thần: Thuốc an thần có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và khiến thức ăn lưu lại trong dạ dày lâu hơn, dẫn đến tăng nguy cơ trào ngược axit.
– Thuốc huyết áp: Một số loại thuốc huyết áp có thể làm suy yếu LES và tăng nguy cơ trào ngược axit.
1.5 Tăng áp lực ổ bụng
Tăng áp lực ổ bụng có thể đẩy axit dạ dày lên thực quản, dẫn đến ợ chua. Một số yếu tố có thể làm tăng áp lực ổ bụng dẫn đến tình trạng này bao gồm:
– Thừa cân, béo phì: Mỡ thừa ở bụng có thể gây áp lực lên dạ dày, đẩy axit lên thực quản.
– Mang thai: Thai nhi phát triển trong tử cung có thể chèn ép các cơ quan nội tạng, bao gồm cả dạ dày, dẫn đến tăng áp lực ổ bụng.
– Ho nhiều hoặc ho mãn tính: Ho nhiều có thể tạo ra áp lực lên cơ hoành, cơ giúp tách biệt khoang ngực và khoang bụng. Khi cơ hoành yếu đi, axit dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản.
2. Khi nào cần đi thăm khám, kiểm tra xác định nguyên nhân ợ chua?
– Nếu bạn bị ợ chua liên tục hoặc kéo dài hơn hai tuần mà không thuyên giảm, bạn nên đi thăm khám. Việc này giúp xác định nguyên nhân gốc rễ và có kế hoạch điều trị phù hợp.
– Nếu ợ chua gây ra đau đớn hoặc khó chịu nghiêm trọng, ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc, hoặc các hoạt động hàng ngày, bạn cần tìm đến bác sĩ để được tư vấn và điều trị.
– Nếu bạn đã thử dùng thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin H2 mà triệu chứng không cải thiện, bạn nên tìm đến bác sĩ. Việc dùng thuốc không hiệu quả có thể cho thấy bạn cần một phương pháp điều trị khác hoặc cần phải điều tra thêm.
– Ngoài ra, trong trường hợp khi có các triệu chứng khác kèm theo có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng hơn, bao gồm:
– Đau ngực nghiêm trọng
– Khó nuốt hoặc cảm giác nghẹn
– Nôn mửa thường xuyên, đặc biệt nếu nôn mửa có máu hoặc chất nôn có màu giống cà phê.
– Giảm cân không rõ nguyên nhân.
Tìm hiểu thêm: Viêm đại tràng và cách khắc phục
Ợ chua xảy ra thường xuyên, thậm chí không thuyên giảm khi đã dùng thuốc cần đi thăm khám sớm
3. Các phương pháp chẩn đoán nguyên nhân ợ chua
Để chẩn đoán nguyên nhân ợ chua, các bác sĩ thường sử dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm hỏi bệnh sử, kiểm tra thể chất, và các xét nghiệm chuyên sâu.
3.1 Tìm hiểu bệnh sử và khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tần suất và mức độ nghiêm trọng của ợ chua, cùng với các yếu tố có thể gây kích thích như thực phẩm và thói quen sinh hoạt. Khám lâm sàng bao gồm việc kiểm tra bụng và vùng ngực để phát hiện các dấu hiệu của viêm hoặc khó chịu.
3.2 Nội soi thực quản, dạ dày
Nội soi là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác để phát hiện trào ngược axit và các bệnh lý dạ dày khác. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera để quan sát trực tiếp bên trong thực quản, dạ dày và tá tràng, từ đó giúp phát hiện các tổn thương như viêm, loét hoặc Barrett thực quản.
3.3 Chụp X-quang thực quản
Chụp X-quang với barium giúp phát hiện các vấn đề về cấu trúc của thực quản và dạ dày, chẳng hạn như hẹp thực quản hoặc hernia hiatus. Bệnh nhân sẽ uống một dung dịch chứa barium, và hình ảnh X-quang sẽ cho thấy chi tiết về đường tiêu hóa trên.
3.4 Đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao HRM
Đây là phương pháp đánh giá chức năng cơ vòng dưới thực quản và khả năng co bóp của thực quản. Một ống nhỏ được đưa vào thực quản để đo áp lực khi bệnh nhân nuốt. Phương pháp này giúp xác định các vấn đề về vận động thực quản. Đồng thời giúp bác sĩ khẳng định triệu chứng tương tự trào ngược có phải do trào ngược dạ dày thực quản hay không để từ đó có phương hướng điều trị phù hợp.
Hiện nay, Thu Cúc TCI là một trong số ít địa chỉ y tế làm chủ toàn diện công nghệ đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao HRM. Sử dụng hệ thống máy tân tiến của Mỹ, cùng đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên được đào tạo, thực hiện đúng quy trình chuẩn y khoa, sẽ giúp chẩn đoán chính xác các vấn đề liên quan đến vận động thực quản và xác định phân biệt triệu chứng tương tự GERD.
3.5 Đo pH trở kháng thực quản 24h
Đây là phương pháp tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản – một nguyên nhân ợ chua, đồng thời giúp ích cho bác sĩ lâm sàng trong việc chẩn đoán phân biệt trào ngược dạ dày thực quản và các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự trào ngược.
>>>>>Xem thêm: Bệnh tiểu đường có làm tăng nguy cơ sỏi thận không?
Đo pH trở kháng thực quản 24h đánh giá trào ngược axit trong thực quản trong khoảng thời gian 24 giờ.
Phương pháp này hiện nay cũng đang được làm chủ toàn diện tại Thu Cúc TCI (1 trong 4 địa chỉ y tế tại Miền Bắc sở hữu kỹ thuật hiện đại và tân tiến này giúp xác định được số cơn trào ngược trong 24h, mức độ axit, tính chất cơn trào ngược, thời gian xảy ra trào ngược… để có phác đồ điều trị GERD chính xác nhất.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
