Nuốt vướng đau họng là những triệu chứng phổ biến, có thể chỉ là biểu hiện tạm thời của các bệnh lý thông thường như cảm cúm hay viêm họng, nhưng cũng có thể báo hiệu những vấn đề nghiêm trọng hơn liên quan đến thực quản – ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Bài viết này sẽ tìm hiểu về cơ chế gây nuốt vướng và đau họng trong các bệnh lý thực quản, cũng như cách thức chẩn đoán để phát hiện và điều trị các vấn đề này một cách hiệu quả.
1. Cơ chế gây nuốt vướng đau họng do bệnh lý thực quản
Tình trạng nuốt vướng có thể do nhiều nguyên nhân gây ra như viêm viêm amidan, viêm họng, thanh quản, khô họng, nhưng cũng có thể do các bệnh lý thực quản với các cơ chế khác nhau. Cụ thể:
1.1 Hẹp thực quản
Hẹp thực quản là một trong những nguyên nhân chính gây ra nuốt vướng. Tình trạng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm viêm loét thực quản, ung thư thực quản hoặc do sự hình thành các mô sẹo sau các tổn thương thực quản. Khi thực quản bị hẹp, lòng ống dẫn thức ăn trở nên nhỏ hơn, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và thậm chí gây cảm giác đau khi thức ăn cố gắng di chuyển qua vùng hẹp.
Người bệnh có thể cảm thấy như có một vật cản trong cổ họng hoặc ngực khi nuốt, đặc biệt là khi nuốt thức ăn rắn. Ngoài ra, tình trạng hẹp thực quản có thể làm tăng áp lực lên niêm mạc thực quản, dẫn đến viêm và loét niêm mạc, gây ra đau họng kéo dài.
Các bệnh lý như hẹp thực quản, trào ngược dạ dày thực quản đều có thể gây nuốt vướng theo nhiều cơ chế khác nhau.
1.2 Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là tình trạng acid dạ dày và các chất trong dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích thích niêm mạc thực quản và họng. GERD là nguyên nhân phổ biến nhất của cảm giác nuốt vướng và đau họng ở người lớn.
Khi acid dạ dày tiếp xúc với niêm mạc thực quản, nó có thể gây viêm, loét và dẫn đến hẹp thực quản nếu không được điều trị kịp thời. Acid cũng có thể kích thích dây thần kinh cảm giác ở vùng thực quản và họng, gây ra cảm giác đau rát và khó chịu khi nuốt. Ở một số người bệnh, trào ngược acid còn có thể gây ra viêm họng mạn tính, khản tiếng và ho khan kéo dài.
1.3 Co thắt thực quản
Co thắt thực quản là tình trạng cơ trơn trong thành thực quản co bóp không đều, không nhịp nhàng hoặc co bóp quá mạnh, gây ra cảm giác khó nuốt và đau đớn khi thức ăn di chuyển qua thực quản. Tình trạng này có thể do rối loạn chức năng thần kinh hoặc cơ trơn của thực quản.
Khi bị co thắt, thực quản có thể mất khả năng đẩy thức ăn xuống dạ dày một cách bình thường, gây ra cảm giác nuốt khó và nuốt vướng. Cơn co thắt có thể kèm theo đau ngực, đau họng và thậm chí gây ra cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong cổ họng hoặc ngực.
1.4 Ung thư thực quản
Ung thư thực quản là một trong những bệnh lý nghiêm trọng nhất có thể gây nuốt vướng và đau họng. Ung thư thực quản ở giai đoạn đầu thường ít biểu hiện triệu chứng rõ ràng, nhưng khi khối u phát triển, nó có thể gây chèn ép và hẹp lòng thực quản, gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn. Người bệnh thường cảm thấy nuốt vướng, đặc biệt là với thức ăn rắn và có thể cảm thấy đau khi nuốt.
Ngoài ra, khối u thực quản còn có thể làm viêm và tổn thương niêm mạc thực quản, gây ra viêm loét và dẫn đến đau họng. Một số triệu chứng khác của ung thư thực quản bao gồm sút cân không rõ nguyên nhân, khàn tiếng, ho kéo dài và mệt mỏi.
Ung thư thực quản còn có thể làm viêm và tổn thương niêm mạc thực quản, gây ra viêm loét và dẫn đến đau họng.
2. Chẩn đoán nuốt vướng đau họng do bệnh lý thực quản
Việc chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt vướng và đau họng do bệnh lý thực quản yêu cầu sự phối hợp của nhiều phương pháp khác nhau, từ thăm khám lâm sàng đến các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu.
2.1 Khám lâm sàng chẩn đoán nuốt vướng đau họng
Bước đầu tiên trong quá trình chẩn đoán là bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và hỏi bệnh sử của bệnh nhân. Các thông tin về thời gian, tần suất và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng sẽ giúp bác sĩ định hướng nguyên nhân. Bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các triệu chứng liên quan khác như ho, khàn tiếng, sút cân và đau ngực.
Việc hỏi bệnh sử bao gồm cả thông tin về các yếu tố nguy cơ như tiền sử bệnh lý thực quản, tiền sử trào ngược dạ dày, hút thuốc lá, uống rượu bia và tiền sử gia đình có bệnh lý ung thư thực quản.
2.2 Khám cận lâm sàng chẩn đoán nuốt vướng đau họng
– Nội soi thực quản
Nội soi thực quản là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chủ yếu được sử dụng để kiểm tra tình trạng thực quản và dạ dày. Trong quá trình nội soi, một ống mềm có gắn camera được đưa qua miệng hoặc mũi vào thực quản để kiểm tra trực tiếp niêm mạc thực quản. Phương pháp này giúp bác sĩ phát hiện các tổn thương, viêm loét, hẹp thực quản hoặc khối u nếu có.
Nội soi cũng cho phép bác sĩ lấy mẫu sinh thiết từ các vùng tổn thương nghi ngờ để làm xét nghiệm tế bào học, giúp chẩn đoán chính xác các bệnh lý ác tính như ung thư thực quản.
– Chụp X-quang thực quản với barium
Chụp X-quang thực quản với barium là phương pháp chẩn đoán giúp quan sát hình ảnh của thực quản trong quá trình nuốt. Bệnh nhân sẽ được uống một dung dịch chứa barium, sau đó chụp X-quang để theo dõi quá trình di chuyển của barium qua thực quản và dạ dày.
Phương pháp này giúp phát hiện các vấn đề về cấu trúc của thực quản như hẹp, dị tật hoặc khối u. Ngoài ra, nó còn giúp đánh giá chức năng co bóp của thực quản và phát hiện các vấn đề liên quan đến co thắt thực quản.
– Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM)
Đo áp lực thực quản là một xét nghiệm giúp đánh giá chức năng co bóp của cơ trơn thực quản và sự phối hợp giữa các cơ vòng thực quản. Phương pháp này thường được sử dụng để chẩn đoán các rối loạn về vận động thực quản như co thắt thực quản hoặc rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới.
Trong quá trình đo áp lực, một ống nhỏ được đưa qua mũi vào thực quản để đo áp lực ở các vị trí khác nhau của thực quản khi người bệnh nuốt. Kết quả đo áp lực giúp xác định chính xác nguyên nhân gây nuốt vướng đau họng liên quan đến rối loạn chức năng cơ thực quản.
– Đo pH thực quản 24 giờ
Đo pH thực quản là một xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Phương pháp này giúp đo lường mức độ và tần suất trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản trong suốt 24 giờ. Một ống nhỏ có cảm biến pH được đưa vào thực quản và kết nối với một thiết bị ghi lại dữ liệu.
Kết quả đo pH giúp xác định mức độ trào ngược acid, từ đó giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác nguyên nhân, mức độ bệnh và phương pháp điều trị phù hợp cho người bệnh.
Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc sở hữu hệ thống máy đo HRM và máy đo pH thực quản 24 giờ nhập khẩu từ Mỹ, máy chụp X-quang kỹ thuật số cùng các công nghệ nội soi hiện đại bậc nhất hiện nay, cho kết quả chính xác vượt trội. Đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm của Thu Cúc TCI đưa ra chỉ định hợp lý, kết luận chính xác và thực hiện nhẹ nhàng giúp người bệnh luôn an tâm, thoải mái.
Đo HRM là “tiêu chuẩn vàng” trong chẩn đoán các bệnh lý thực quản.
Nuốt vướng đau họng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau liên quan đến thực quản. Việc hiểu rõ cơ chế gây bệnh và áp dụng các phương pháp chẩn đoán phù hợp là rất quan trọng trong việc phát hiện sớm và điều trị hiệu quả các bệnh lý thực quản, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
