Đau họng là triệu chứng thường gặp, gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các bệnh nhiễm trùng đến các bệnh lý mạn tính như trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Đau họng do viêm họng thông thường và đau họng do trào ngược dạ dày có thể dễ bị nhầm lẫn bởi cả hai đều gây ra cảm giác khó chịu, đau rát ở cổ họng. Tuy nhiên, chúng có cơ chế hình thành và triệu chứng khác biệt rõ ràng. Việc phân biệt đúng nguyên nhân gây đau họng giúp người bệnh có phương pháp điều trị hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
1. Đau họng gây ra bởi trào ngược dạ dày thực quản
1.1 Cơ chế xuất hiện triệu chứng đau họng gây ra do trào ngược dạ dày
Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là tình trạng khi axit trong dạ dày trào ngược lên thực quản và có thể lan đến cả cổ họng. Bình thường, cơ thắt thực quản dưới (LES) giữ vai trò như một van ngăn chặn axit không thể di chuyển ngược lên. Tuy nhiên, ở những người bị trào ngược dạ dày, van này bị yếu hoặc hoạt động không hiệu quả, dẫn đến hiện tượng axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản và gây kích ứng niêm mạc thực quản cũng như họng.
Khi axit trào ngược lên thực quản, họng, nó có thể gây ra cảm giác đau rát, ngứa, hoặc nghẹn ở cổ họng. Điều này xảy ra vì niêm mạc của họng rất mỏng và nhạy cảm hơn nhiều so với niêm mạc dạ dày, do đó, khi bị axit tác động, các tế bào ở đây dễ bị tổn thương.
Trào ngược có thể gây đau họng ở người bệnh
1.2 Đặc điểm của triệu chứng đau họng do trào ngược dạ dày
Đau họng do trào ngược dạ dày có những đặc điểm riêng biệt, chẳng hạn như:
– Cảm giác nóng rát ở ngực hoặc ợ nóng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược dạ dày. Người bệnh thường cảm thấy nóng rát hoặc đau tức ở ngực, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Triệu chứng này thường xuất hiện cùng lúc với đau họng.
– Khàn tiếng hoặc mất giọng: Axit trào ngược lên họng có thể làm tổn thương dây thanh quản, dẫn đến giọng khàn hoặc mất giọng, đặc biệt vào buổi sáng.
– Ho mạn tính hoặc ho khan: Ho kéo dài không phải do nhiễm trùng là một triệu chứng đặc trưng của trào ngược dạ dày. Điều này xảy ra do axit kích thích các tế bào niêm mạc họng và gây ho.
– Cảm giác có vật mắc kẹt trong cổ họng: Nhiều người bệnh mô tả cảm giác như có gì đó mắc kẹt trong cổ họng, gây khó chịu và khó nuốt.
– Tăng nặng về đêm: Các triệu chứng của trào ngược dạ dày, đặc biệt là đau họng, thường trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh nằm xuống vào ban đêm. Điều này xảy ra do trọng lực không còn giúp giữ axit ở dạ dày, khiến axit dễ trào ngược lên hơn.
2. Viêm họng thông thường
2.1 Viêm họng là gì?
Viêm họng thông thường là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc họng, thường do các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, hoặc yếu tố môi trường như không khí khô, khói thuốc lá. Đây là một trong những lý do phổ biến nhất khiến người bệnh đến gặp bác sĩ, đặc biệt là trong mùa lạnh hoặc khi thay đổi thời tiết.
Viêm họng do virus chiếm đa số các trường hợp, và thường tự khỏi sau vài ngày mà không cần dùng kháng sinh. Trong khi đó, viêm họng do vi khuẩn (như liên cầu khuẩn) có thể nghiêm trọng hơn và yêu cầu điều trị bằng kháng sinh để ngăn ngừa biến chứng.
2.2 Đặc điểm triệu chứng của viêm họng thông thường
Đối với viêm họng thông thường, triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và có liên quan đến các yếu tố như nhiễm trùng hoặc thay đổi môi trường.
– Đau họng đột ngột: Người bệnh thường cảm thấy họng đau rát, khó chịu, đặc biệt là khi nuốt hoặc nói chuyện. Cơn đau có thể xuất hiện đột ngột và kéo dài trong vài ngày.
– Sưng hoặc đỏ ở vùng cổ họng: Khi nhìn vào trong họng, có thể thấy niêm mạc họng sưng tấy, đỏ và có thể có mủ (đối với viêm họng do vi khuẩn).
– Sốt, mệt mỏi, đau nhức cơ thể: Viêm họng do nhiễm virus hoặc vi khuẩn thường đi kèm với các triệu chứng toàn thân như sốt cao, ớn lạnh, và mệt mỏi. Đây là dấu hiệu phân biệt quan trọng với đau họng do trào ngược dạ dày.
– Ho có đờm: Khác với ho khan do trào ngược, viêm họng thông thường có thể đi kèm với ho có đờm, do sự tăng tiết chất nhầy từ các tế bào niêm mạc.
– Chảy nước mũi, nghẹt mũi: Đây là dấu hiệu của viêm họng do virus, đặc biệt khi kết hợp với viêm mũi, viêm xoang. Các triệu chứng này thường xuất hiện đồng thời với đau họng.
Viêm họng có thể gây đau kèm sốt mệt mỏi
3. Phân biệt giữa đau họng trào ngược dạ dày và viêm họng thông thường
3.1. Nguyên nhân gây đau họng
– Đau họng bởi trào ngược dạ dày: Nguyên nhân chính là axit dạ dày trào ngược lên thực – quản và họng, kích thích niêm mạc và gây viêm.
– Đau họng do viêm họng thông thường: Nguyên nhân thường do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, hoặc do các yếu tố môi trường như ô nhiễm, khói bụi.
3.2 Thời gian kéo dài triệu chứng
– Đau họng trào ngược dạ dày: Các triệu chứng có thể kéo dài, xảy ra liên tục hoặc theo chu kỳ, đặc biệt là sau bữa ăn hoặc về đêm.
– Đau do viêm họng thông thường: Triệu chứng thường kéo dài từ 3-7 ngày và có xu hướng tự khỏi nếu do virus.
3.3 Triệu chứng kèm theo
– Đau họng trào ngược dạ dày: Người bệnh thường có triệu chứng ợ nóng, cảm giác nghẹn ở cổ, khàn tiếng, ho khan kéo dài.
– Đau do viêm họng thông thường: Thường kèm theo sốt, đau đầu, sưng amidan, chảy nước mũi, ho có đờm.
Đau họng trào ngược thường kèm theo triệu chứng ợ nóng, cảm giác nghẹn ở cổ, khàn tiếng
3.4 Thời điểm triệu chứng nặng nhất
– Đau họng bởi tràtrào ngược dạ dày: Thường trở nặng khi người bệnh nằm xuống hoặc sau bữa ăn, đặc biệt là vào ban đêm.
– Đau họng do viêm họng thông thường: Thường không phụ thuộc vào thời điểm trong ngày, nhưng có thể nặng hơn khi thay đổi thời tiết hoặc môi trường khô lạnh.
Đau họng do trào ngược dạ dày và viêm họng thông thường có nhiều điểm tương đồng về triệu chứng, nhưng cơ chế hình thành và phương pháp điều trị lại khác biệt rõ ràng. Việc phân biệt chính xác nguyên nhân gây đau họng giúp người bệnh có phương pháp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Hiện tại Thu Cúc TCI đang làm chủ kỹ thuật đo pH trở kháng thực quản 24h – Tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Đặc biệt, kỹ thuật này còn giúp chẩn đoán phân biệt GERD gây viêm họng và các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự GERD gây viêm họng, đau họng. Kết hợp với kỹ thuật đo HRM đánh giá chức năng cơ thắt thực quản dưới (LES) sẽ giúp bác sĩ có đánh giá toàn diện về tình trạng GERD đang xảy ra. Vậy nên nếu bạn thường xuyên bị đau họng, hãy đến bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
