Trào ngược dịch vị là một hiện tượng phổ biến gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Hiểu rõ về bản chất của trào ngược dịch vị và cách chẩn đoán hiệu quả sẽ giúp người bệnh có hướng điều trị đúng đắn và cải thiện tình trạng sức khỏe.
1. Hiểu rõ bản chất của trào ngược dịch vị
1.1 Cơ chế hoạt động bình thường và trào ngược của dịch vị
– Khi nuốt thức ăn, cơ vòng thực quản dưới (LES) sẽ co lại để đưa thức ăn xuống dạ dày và ngăn chặn sự trào ngược.
– Dạ dày sẽ tiết ra dịch vị, một chất lỏng tiêu hóa bao gồm axit và enzyme tiêu hóa để hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn.
Khi trào ngược dịch vị xảy ra nghĩa là tình trạng axit hay dịch tiêu hóa từ dạ dày đẩy ngược lên thực quản, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc thực quản hay còn được gọi là trào ngược dạ dày thực quản GERD.
Dịch vị có chức năng hỗ trợ vào quá trình tiêu hóa thức ăn
1.2 Nguyên nhân gây trào ngược dịch vị dạ dày
– Giảm áp lực cơ thắt thực quản dưới (LES): LES là cơ vòng nằm giữa thực quản và dạ dày, có chức năng ngăn cản dịch vị, thức ăn trong dạ dày đẩy ngược lên thực quản. Khi LES yếu hoặc bị tổn thương, dịch vị dễ dàng trào ngược lên thực quản.
– Tăng tiết dịch vị: Một số yếu tố như sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAID), hút thuốc lá, béo phì, mang thai, stress,… có thể kích thích dạ dày tiết nhiều dịch vị, dẫn đến trào ngược.
– Thoát vị hoành: Đây là tình trạng phần trên dạ dày lồi qua khe hoành lên ngực, làm giảm áp lực LES và dễ dẫn đến trào ngược.
– Một số nguyên nhân khác: Ăn quá no, ăn khuya, nằm ngay sau khi ăn, uống nhiều rượu bia, cà phê, nước ngọt có ga,…
1.3 Triệu chứng phổ biến xảy ra khi có trào ngược dịch tiêu hóa lên thực quản
– Ợ nóng: Cảm giác nóng rát sau xương ức, lan lên cổ họng, có thể kèm theo ợ chua.
– Đau tức ngực: Cơn đau thường xuất hiện sau khi ăn, có thể lan ra vai, lưng, cổ họng.
– Khó nuốt: Cảm giác nghẹn thức ăn khi nuốt, có thể kèm theo đau rát.
– Buồn nôn, nôn: Dịch vị trào ngược có thể kích thích dạ dày gây buồn nôn, nôn.
– Ho khan: Dịch vị trào ngược có thể kích thích cổ họng gây ho khan, đặc biệt vào ban đêm.
– Khàn giọng: Dịch tiêu hóa, axit trào ngược có thể kích thích thanh quản gây khàn giọng.
– Hôi miệng: Dịch tiêu hóa, axit trong dạ dày trào ngược có thể gây hôi miệng do vị chua của dịch vị.
2. Chẩn đoán dịch vị trào ngược lên thực quản
Để chẩn đoán chính xác trào ngược dịch vị, các bác sĩ thường sử dụng một số phương pháp sau:
2.1 Nội soi đường tiêu hóa trên
Nội soi thực quản-dạ dày là phương pháp phổ biến để chẩn đoán trào ngược dịch vị. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày. Phương pháp này có ý nghĩa quan trọng giúp phát hiện các tổn thương như viêm, loét xảy ra tại thực quản, dạ dày.
Nội soi cung cấp hình ảnh bên trong thực quản, dạ dày chi tiết
2.2 Đo pH trở kháng thực quản
Đo pH trở kháng thực quản là phương pháp đo và ghi nhận chi tiết nồng độ axit trong thực quản trong khoảng thời gian 24 giờ. Nếu bệnh nhân có AET > 6%, điều này xác nhận rằng họ có trào ngược dịch vị với mức độ tiếp xúc axit đủ lớn để gây ra triệu chứng và cần điều trị. Đồng thời kỹ thuật này cũng xác định được vị trí trào ngược, tần suất, thời điểm trào ngược, mức độ nghiêm trọng của trào ngược dịch vị. Đây là một phương pháp tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản, giúp bác sĩ có một “bức tranh” toàn cảnh về tình trạng bệnh từ đó giúp xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả.
Để đo pH trở kháng thực quản 23 giờ, bác sĩ sẽ đặt một ống mỏng qua mũi và vào thực quản để ghi lại các thông số cần thiết. Sau 24 giờ ghi nhận sẽ được phân tích và cho ra kết quả.
Đánh giá chi tiết được tính chất của trào ngược
2.3 Đo HRM áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao
Đây là phương pháp đo áp lực của cơ vòng thực quản dưới và khả năng co bóp của thực quản. Kỹ thuật đo HRM đặc biệt hữu ích trong việc xác định các vấn đề liên quan đến cơ vòng thực quản dưới (LES) và chức năng của thực quản, một trong những nguyên nhân gây trào ngược.
2.4 X-quang thực quản
X-quang thực quản có thể được sử dụng để chẩn đoán thoát vị hoành hoặc các vấn đề khác liên quan đến cấu trúc của thực quản và dạ dày. Bệnh nhân sẽ uống một chất cản quang để giúp bác sĩ quan sát rõ hơn trên phim X-quang.
3. Phương pháp điều trị trào ngược dịch dạ dày
Điều trị trào ngược dịch vị dạ dày chủ yếu là sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ sau thăm khám đánh giá chính xác tình trạng, mức độ nghiêm trọng, và thay đổi lối sống.
3.1 Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống
– Ăn uống hợp lý: Tránh ăn quá no, ăn chậm và nhai kỹ, hạn chế ăn thực phẩm có chất kích thích như cà phê, rượu bia, chocolate và các món ăn cay nóng.
– Duy trì cân nặng lý tưởng: Béo phì là một yếu tố nguy cơ của trào ngược dịch vị, vì vậy duy trì cân nặng lý tưởng giúp giảm áp lực lên dạ dày.
– Tránh nằm ngay sau khi ăn: Nằm ngay sau khi ăn có thể làm dịch axit dễ dàng trào ngược lên thực quản. Hãy đợi và ngồi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm xuống.
– Nâng cao đầu giường: Nâng cao đầu giường khoảng 15-20 cm để giúp ngăn ngừa dịch tiêu hóa hay axit trào ngược khi ngủ.
3.2 Sử dụng thuốc
Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị trào ngược axit, dịch tiêu hóa bao gồm:
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): PPI là loại thuốc hiệu quả nhất trong việc giảm tiết axit dạ dày. Các loại PPI thông dụng bao gồm omeprazole, esomeprazole và pantoprazole.
– Thuốc kháng histamine H2: Thuốc này giúp giảm tiết axit dạ dày bằng cách ngăn chặn tác động của histamine trên tế bào dạ dày.
– Thuốc kháng axit: Thuốc kháng axit giúp trung hòa axit trong dạ dày và giảm triệu chứng ợ nóng. Tuy nhiên, chúng chỉ có tác dụng tạm thời và không giúp điều trị dứt điểm.
Trào ngược dịch vị là một tình trạng phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Hiểu rõ về bản chất của dịch tiêu hóa trào ngược và các phương pháp chẩn đoán hiệu quả sẽ giúp người bệnh có hướng điều trị đúng đắn, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa các biến chứng.
Lưu ý, các thông tin trên chỉ dành cho mục đích tham khảo và tra cứu, không thay thế cho việc thăm khám, chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý thực hiện theo nội dung bài viết để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Nguồn bài viết: Benhvienthucuc.vn
