Bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường là hai trong số các vấn đề về thị lực phổ biến nhất có liên quan đến bệnh đái tháo đường.
Bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường
Theo một nghiên cứu vào năm 2016, cứ 4 người mắc bệnh đái tháo đường type 1 và type 2 lại có 1 người gặp phải các bệnh lý về mắt này.
Mặc dù cả hai đều có thể gây mù lòa nhưng bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường có một số điểm khác biệt lớn.
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường, cùng những điều mà người bệnh đái tháo đường cần biết để bảo vệ thị lực.
Bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường có phải là một không?
Bệnh võng mạc đái tháo đường và phù hoàng điểm do đái tháo đường là hai bệnh khác nhau.
Bệnh võng mạc đái tháo đường là một biến chứng của bệnh đái tháo đường, có thể dẫn đến suy giảm và mất thị lực. Bệnh võng mạc đái tháo đường cũng có thể dẫn đến các biến chứng khác, bao gồm cả phù hoàng điểm do đái tháo đường.
Bệnh võng mạc đái tháo đường
Bệnh võng mạc đái tháo đường xảy ra khi bệnh đái tháo đường làm hỏng võng mạc – lớp mô mỏng nằm ở phía sau của mắt, gần dây thần kinh thị giác.
Võng mạc rất quan trọng đối với thị lực. Bộ phận này của mắt giúp chúng ta cảm nhận được ánh sáng và truyền tín hiệu đến não bộ. Tín hiệu sau đó sẽ được chuyển thành hình ảnh.
Mắc bệnh đái tháo đường càng lâu, nguy cơ bị bệnh võng mạc càng cao. Bệnh võng mạc đái tháo đường là một tình trạng tiến triển thường xảy ra ở cả hai mắt.
Bệnh võng mạc đái tháo đường xảy ra khi lượng đường trong máu liên tục ở mức cao trong thời gian dài. Đường trong máu cao làm hỏng các mạch máu nhỏ, bao gồm cả những mạch máu trong mắt và gây cản trở sự lưu thông máu đến võng mạc.
Khi các mạch máu phồng lên và suy yếu, máu cùng các chất lỏng khác sẽ rò rỉ vào võng mạc. Quá trình này diễn ra chậm nên thường không biểu hiện triệu chứng trong suốt một thời gian dài
Có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh võng mạc đái tháo đường bằng cách kiểm soát lượng đường trong máu.
Các giai đoạn đầu tiên của bệnh được gọi là bệnh võng mạc đái tháo đường không tăng sinh.
Giai đoạn cuối cùng được gọi là bệnh võng mạc đái tháo đường tăng sinh. Đây là giai đoạn mà các mạch máu mới bắt đầu hình thành để tăng lưu lượng máu đến võng mạc.
Sự hình thành mạch máu mới này có thể gây ra mô sẹo và dẫn đến các vấn đề như:
- Phù hoàng điểm do đái tháo đường
- Bong võng mạc
- Xuất huyết dịch kính
- Tăng nhãn áp
- Tổn thương thần kinh
- Mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn
Mặc dù tình trạng này có thể xảy ra với cả hai loại bệnh đái tháo đường nhưng phổ biến hơn ở những người mắc đái tháo đường type 1.
Theo một nghiên cứu vào năm 2017, khoảng 75% người mắc đái tháo đường type 1 và 50% người mắc đái tháo đường type 2 bị bệnh võng mạc. (1)
Phù hoàng điểm do đái tháo đường
Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường, xảy ra ở hoàng điểm hay điểm vàng – phần nằm ở trung tâm của võng mạc và có vai trò rất quan trọng đối với thị lực trung tâm.
Hoàng điểm giúp chúng ta nhìn được màu sắc, các chi tiết nhỏ và vật thể ở xa. Hoàng điểm gửi thông tin đến não bộ và thông tin này sẽ được chuyển thành hình ảnh. Hoàng điểm cần thiết cho khả năng nhận dạng khuôn mặt, đọc chữ và nhiều khả năng khác.
Bệnh võng mạc đái tháo đường gây phù hoàng điểm khi võng mạc không còn khả năng hấp thụ chất lỏng từ các mạch máu bị rò rỉ. Điều này làm cho hoàng điểm dày và phình lên.
Tình trạng phình có thể chỉ giới hạn ở một khu vực nhỏ nhưng cũng có thể xảy ra trên phạm vi rộng. Hoàng điểm càng bị phình nặng thì càng có nhiều triệu chứng hơn.
Các triệu chứng thường gặp của phù hoàng điểm do đái tháo đường gồm có:
- Mờ mắt
- Song thị (nhìn một thành hai)
- Mắt nhìn thấy gợn sóng
- Nhìn thấy những đốm, vệt màu xám đen trước mắt
- Có những đốm không màu trong tầm nhìn
- Màu sắc nhạt nhòa, không rõ ràng
- Khó nhận diện khuôn mặt
- Mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn
Phù hoàng điểm do đái tháo đường gây khó khăn cho các hoạt động đòi hỏi thị lực tốt như luồn kim hay đọc chữ nhỏ. Tuy nhiên cũng có trường hợp bị phù hoàng điểm nặng mà không gặp phải bất kỳ triệu chứng nào.
Ở những người bị bệnh võng mạc đái tháo đường, phù hoàng điểm là nguyên nhân phổ biến nhất gây mất thị lực.
Có thể bị phù hoàng điểm do đái tháo đường mà không bị bệnh võng mạc đái tháo đường không?
Điều này là không thể. Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường, vì vậy nên những người bị phù hoàng điểm đều mắc cả bệnh võng mạc đái tháo đường. Tuy nhiên, một người có thể chỉ bị bệnh võng mạc đái tháo đường mà không bị phù hoàng điểm.
Bệnh võng mạc đái tháo đường không phải là nguyên nhân duy nhất gây phù hoàng điểm. Cả những người không mắc bệnh đái tháo đường cũng có thể bị phù hoàng điểm do những nguyên nhân như:
- Biến chứng sau phẫu thuật điều trị đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp hoặc bệnh võng mạc
- Thoái hóa điểm vàng do lão hóa
- Các mạch máu của võng mạc bị tắc nghẽn (tắc tĩnh mạch võng mạc) do cao huyết áp, tăng nhãn áp và xơ vữa động mạch do lão hóa
- Viêm do các bệnh lý như viêm màng bồ đào, hoại tử võng mạc và nhiễm ký sinh trùng toxoplasma
Phù hoàng điểm có phải là bệnh võng mạc không?
Mặc dù hoàng điểm là một phần của võng mạc nhưng phù hoàng điểm không phải là bệnh võng mạc. Đó là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường hoặc một số bệnh lý khác.
Bệnh đái tháo đường có gây phù hoàng điểm không?
Bệnh đái tháo đường là một trong những nguyên nhân gây phù hoàng điểm. Lượng đường trong máu liên tục ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến các mạch máu trong mắt và khiến cho mạch máu bị rò rỉ. Điều này có thể dẫn đến phù hoàng điểm.
Theo Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế, trên khắp thế giới có khoảng 28 triệu người bị phù hoàng điểm do đái tháo đường. Theo nghiên cứu từ năm 2016, khoảng 20% người mắc bệnh đái tháo đường type 1 và 25% người mắc đái tháo đường type 2 bị phù hoàng điểm sau 10 năm. (2)
Tại Hoa Kỳ có khoảng 7,7 triệu người bị bệnh võng mạc đái tháo đường, trong số đó có 750.000 người bị phù hoàng điểm.
Phù hoàng điểm có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của bệnh võng mạc đái tháo đường nhưng bệnh càng tiến triển thì nguy cơ sẽ càng cao.
Phù hoàng điểm do đái tháo đường phổ biến ở nam giới hơn phụ nữ. Ngoài ra, các yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ phù hoàng điểm do đái tháo đường còn có:
- Lượng đường trong máu cao (tăng đường huyết)
- Mức lipid máu (mỡ máu) bất thường (rối loạn lipid máu)
- Béo phì
- Chứng ngưng thở khi ngủ
- Mang thai khi mắc bệnh đái tháo đường (không phải đái tháo đường thai kỳ)
- Mắc bệnh thận
Tóm tắt bài viết
Bệnh đái tháo đường có thể gây bệnh võng mạc đái tháo đường và bệnh võng mạc đái tháo đường có thể dẫn đến một biến chứng nghiêm trọng gọi là phù hoàng điểm do đái tháo đường. Cả hai bệnh về mắt này đều có thể gây mù.
Ban đầu, bệnh võng mạc đái tháo đường thường không có triệu chứng nên người mắc bệnh đái tháo đường cần khám mắt định kỳ để phát hiện bệnh từ sớm.
Phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh võng mạc đái tháo đường, nhờ đó bảo vệ thị lực và ngăn ngừa phù hoàng điểm.
Nếu nhận thấy các triệu chứng bất thường như nhìn mờ hoặc có vật trôi nổi trước mắt, hãy đi khám mắt ngay.
