Chăm sóc người mắc phải sa sút trí tuệ đòi hỏi sự nhẫn nại, thông thái và tình cảm. Hãy tìm cách tương tác với họ một cách nhân nhượng và tôn trọng, để họ có thể cảm nhận sự quan tâm và chia sẻ tình cảm.
Sa sút trí tuệ và các biểu hiện của sa sút trí tuệ
Sa sút trí tuệ, còn được gọi là suy giảm trí tuệ hoặc suy giảm nhận thức, là tình trạng mất dần khả năng tư duy, học hỏi, ghi nhớ và thực hiện các hoạt động hàng ngày. Đây thường là triệu chứng của các vấn đề sức khỏe não, như bệnh Alzheimer hoặc các rối loạn thần kinh khác. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp của sa sút trí tuệ:
- Mất trí nhớ: Người bệnh có thể quên những sự kiện gần đây hoặc không nhớ được thông tin quan trọng như tên người thân, địa chỉ nhà, thời gian.
-
Khó khăn trong việc hoàn thành nhiệm vụ hàng ngày: Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày như nấu ăn, làm vệ sinh cá nhân, quản lý tài chính.
-
Rối loạn ngôn ngữ: Họ có thể gặp khó khăn trong việc tìm từ hoặc hiểu ý nghĩa của các từ ngữ đơn giản.
-
Khó khăn trong việc lập kế hoạch và tổ chức: Người bệnh có thể mất khả năng lập kế hoạch và thực hiện các bước cụ thể để hoàn thành một nhiệm vụ.
-
Mất hướng: Họ có thể lạc hướng trong những nơi quen thuộc, không nhớ cách trở về nhà hoặc không nhận ra môi trường xung quanh.
-
Thay đổi tâm trạng và tính cách: Người bệnh có thể thay đổi tính cách hoặc tâm trạng, trở nên bất ổn, hoang tưởng hoặc thậm chí thất thần.
-
Khó khăn trong việc ra quyết định: Họ có thể gặp vấn đề trong việc ra quyết định hoặc đưa ra những quyết định không hợp lý.
-
Khả năng giao tiếp giảm sút: Người bệnh có thể mất khả năng tham gia vào cuộc trò chuyện hoặc hiểu biết về các sự kiện xã hội.
-
Mất khả năng thực hiện các kỹ năng cơ bản: Họ có thể mất khả năng thực hiện những kỹ năng cơ bản như viết, đọc, tính toán cơ bản.
-
Suy giảm khả năng phân biệt: Người bệnh có thể mất khả năng phân biệt giữa các đối tượng, màu sắc, âm thanh.
Nếu bạn hay người thân của bạn gặp những biểu hiện tương tự như trên, đặc biệt là khi tuổi tác càng cao, nên tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để được tư vấn và xác định nguyên nhân cụ thể.
Chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ như thế nào cho đúng cách?
Theo ThS.BS Hà Quốc Hùng – BV Lão Khoa Trung ương, tùy thuộc các biểu hiện và triệu chứng mà bác sĩ hướng dẫn người bệnh và người nhà tự chăm sóc:
Chăm sóc đặc biệt: Khi bệnh nhân mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, suy tim, suy thận, ung thư. Người nhà thực hiện cho bệnh nhân:
- Uống thuốc đủ, đúng liều.
- Theo dõi thường xuyên huyết áp, đường huyết bằng máy.
- Áp dụng chế độ ăn khoa học, giảm đường, muối, tăng cường ăn rau xanh, đạm, hạn chế chất béo động vật.
- Luyện tập thể dục thường xuyên.
- Kiểm soát cân nặng, tránh béo phì.
Bệnh nhân hay bị quên: Người bệnh nhắc đi nhắc lại một câu hỏi, thậm chí chỉ cách nhau vài phút. Hay đi tìm đồ dùng cá nhân vì không nhớ để chúng ở đâu. Quên đi những sự kiện gần đây và quên tên của mọi người, không nhớ địa chỉ nhà, số điện thoại của mình và người thân.
Lúc này bạn cần:
- Tập chơi các trò chơi vận động não như xếp hình, sudoku.
- Tập thói quen để đồ vật ở những nơi cố định. Trước khi đặt xuống tập nhìn và cố gắng ghi nhớ vị trí.
- Thường xuyên giao lưu, tiếp xúc với nhiều người.
- Ghi địa chỉ và số thoại vào vòng đeo tay để phòng khi đi lạc.
Bệnh nhân bị mất phương hướng: Người bệnh không nhớ ngày tháng năm, không nhận thức được vị trí hiện tại, thậm chí bị lẫn các phòng hoặc vị trí ngay trong nhà. Bạn cần thực hiện giúp họ bằng cách:
- Luôn hỏi bệnh nhân các câu hỏi về vị trí và lặp lại hằng ngày.
- Thường xuyên đưa bệnh nhân ra ngoài đi dạo và nói về các mốc đặc biệt trên đường về. Có thể để bệnh nhân tự đi về và người chăm sóc ở phía sau quan sát hỗ trợ.
- Đeo vòng tay, vòng cổ chứa thông tin, địa chỉ và số điện thoại người thân.
Bệnh nhân không tự chăm sóc: Bệnh nhân không tự chăm sóc được bản thân hoặc phụ thuộc một phần vào người khác. Bạn có thế hỗ trợ và hướng dẫn để bệnh nhân có thể tự chăm sóc tối đa. Đơn giản hóa lịch sinh hoạt, cố định các vật dụng cá nhân để bệnh nhân dễ dàng ghi nhớ và thực hiện.
Bệnh nhân bị rối loạn giác ngủ, trầm cảm, trầm cảm, hoang tưởng: Khi bị sa sút trí tuệ bệnh nhân buồn rầu, ngại giao tiếp. Luôn cảm giác bị mất tiền, bị phản bội. Mất ngủ, rối loạn chu kỳ thức – ngủ. Khó vào giấc, hay tỉnh dậy giữa đêm và hay gặp ác mộng. Những lúc này bạn nên:
- Ở bên cạnh quan tâm chia sẻ.
- Khuyến khích bệnh nhân nói nhiều hơn.
- Tránh gây cảm xúc tiêu cực cho bệnh nhân.
- Giữ bệnh nhân ở khu vực an toàn tránh va đập, cất các vật sắc nhọn dẽ gây thương tích cho họ xa tầm tay.
- Khuyến khích thể dục để giữ tinh thần thoải mái, hỗ trợ giấc ngủ.
- Nên tăng cường ăn các thực phẩm hỗ trợ giấc ngủ.
