Chuyển lưu dòng tiểu là một thủ thuật được thực hiện phổ biến trong điều trị ung thư bàng quang. Mặc dù thủ thuật này mang lại lợi ích lớn cho người bệnh nhưng cũng dẫn đến nhiều thay đổi trong cuộc sống hàng ngày. Sau khi phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu, người bệnh sẽ cần lưu ý một số điều để đảm bảo sức khỏe tốt và duy trì sinh hoạt bình thường.
Những điều cần lưu ý sau phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu
Khi nào cần phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu?
Bàng quang là một cơ quan rỗng, có khả năng đàn hồi. Chức năng chính của bàng quang là chứa nước tiểu. Khi đi tiểu, cơ bàng quang co bóp để đẩy nước tiểu ra ngoài.
Ung thư bàng quang có nghĩa là khối u ác tính hình thành trong bàng quang. Nếu không được điều trị, ung thư sẽ lan ra ngoài bàng quang đến các bộ phận khác của cơ thể.
Phẫu thuật là một phương pháp điều trị phổ biến cho bệnh ung thư bàng quang. Trong nhiều trường hợp ung thư bàng quang, người bệnh phải cắt toàn bộ bàng quang. Sau khi cắt bỏ bàng quang, bác sĩ sẽ thực hiện thủ thuật chuyển lưu dòng tiểu nhằm tạo ra chỗ chứa nước tiểu và con đường mới để đưa nước tiểu ra khỏi cơ thể.
Có ba loại chuyển lưu dòng tiểu chính:
- Chuyển lưu dòng tiểu không tự chủ: Bác sĩ gắn một đoạn ruột của người bệnh vào niệu quản để dẫn nước tiểu từ thận đến một lỗ mở trên thành bụng. Nước tiểu sẽ chảy vào trong một túi đựng mà người bệnh đeo bên ngoài cơ thể. Trong thủ thuật mở thông niệu quản ra da, niệu quản được gắn trực tiếp vào lỗ mở trên thành bụng. Thủ thuật này cũng là một hình thức chuyển lưu dòng tiểu. Chuyển lưu dòng tiểu không tự chủ có nghĩa là người bệnh không thể kiểm soát sự thải nước tiểu, nước tiểu sẽ liên tục chảy từ thận vào túi chứa. Khi túi chứa đầy, người bệnh sẽ phải xả nước tiểu trong túi ra ngoài.
- Chuyển lưu dòng tiểu tự chủ: Cách thực hiện cũng tương tự như chuyển lưu dòng tiểu không tự chủ nhưng thay vì gắn túi chứa ở bên ngoài lỗ mở trên thành bụng, bác sĩ sẽ tạo ra túi chứa nước tiểu bên trong cơ thể người bệnh và lắp van một chiều ở lỗ mở. Khi túi chứa đầy, người bệnh sẽ đưa ống thông vào van để dẫn nước tiểu ra ngoài. Hình thức chuyển lưu dòng tiểu này cho phép người bệnh kiểm soát một phần sự thải nước tiểu.
- Tái tạo bàng quang mới: tạo ra bàng quang mới từ một đoạn ruột thay cho bàng quang đã cắt bỏ. Sau phẫu thuật, người bệnh sẽ có thể đi tiểu giống như trước nhưng do bàng quang mới không thể phát tín hiệu báo đầy đến não bộ nên người bệnh sẽ phải đi tiểu thường xuyên để tránh rò rỉ nước tiểu.
Sau phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu, người bệnh có thể sẽ trải qua một giai đoạn chuyển tiếp. Có thể phải mất một thời gian để người bệnh quen với những thay đổi trên cơ thể cũng như việc xả nước tiểu từ túi chứa và chăm sóc lỗ mở trên thành bụng.
Xả và thay túi chứa nước tiểu
Thông thường, tần suất xả túi chứa nước tiểu cũng giống như tần suất đi tiểu trước khi phẫu thuật.
Vì vi khuẩn có thể tích tụ trong túi chứa nước tiểu và túi đầy có thể gây áp lực lên đế dán nên hãy cố gắng xả túi khi túi đầy khoảng một nửa hoặc một phần ba.
Người bệnh có thể xả túi chứa nước tiểu bằng cách ngồi lên bồn cầu và mở van ở đáy túi để nước tiểu chảy vào bồn cầu. Sau khi đóng van, dùng giấy vệ sinh lau khô (không cần dùng giấy vô trùng).
Người bệnh có thể lựa chọn sử dụng phương pháp xả nước tiểu ban đêm, có nghĩa là gắn một ống thông vào van trên túi và nước tiểu sẽ chảy qua ống vào một túi chứa lớn hơn trong khi ngủ.
Tần suất thay túi chứa nước tiểu sẽ tùy thuộc vào loại túi, có thể là hàng ngày, vài ngày một lần hoặc thậm chí một tuần một lần.
Để tránh rò rỉ nước tiểu từ túi chứa, người bệnh nên chờ khoảng 1 đến 2 tiếng sau khi uống nước mới tiến hành thay túi.
Người bệnh có thể thay túi chứa nước tiểu ở bất kỳ tư thế nào, ngồi, nằm hay đứng đều được, miễn là có thể nhìn thấy rõ lỗ mở trên thành bụng. Nếu như không thấy rõ thì có thể sử dụng gương.
Đặt các vật dụng cần thiết trên bề mặt sạch và rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi thay túi. Sử dụng khăn giấy hoặc khăn lau sạch để thấm nước tiểu ở lỗ mở trong khi thay túi.
Trong khoảng thời gian đầu sau phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu, lỗ mở sẽ thay đổi kích thước nên người bệnh sẽ phải tự đo và cắt một lỗ trên túi chứa nước tiểu. Sau một thời gian, kích thước lỗ mở sẽ ổn định và lúc này người bệnh có thể sử dụng túi chứa nước tiểu cắt sẵn.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Người bệnh không cần phải theo chế độ ăn kiêng đặc biệt nào sau khi phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu. Thời gian đầu, người bệnh có thể sẽ thường xuyên cảm thấy thèm ăn nhưng hãy cố gắng duy trì ăn uống lành mạnh và uống nhiều nước.
Mặc dù không cần chuyển sang chế độ ăn kiêng đặc biệt nhưng nên chọn các loại đồ uống và thực phẩm giúp giữ cho nước tiểu có tính axit.
Uống nhiều nước lọc hoặc các loại đồ uống không cồn khác ít nhất 2 lít mỗi ngày sẽ giữ cho nước tiểu có tính axit. Điều này sẽ giúp ngăn ngừa sự tích tụ các tinh thể trên lỗ mở và trên da.
Vì một đoạn ruột bị cắt đi trong quá trình phẫu thuật chuyển lưu dòng tiểu nên thói quen đại tiện sẽ có một vài thay đổi, chẳng hạn như phân lỏng hơn.
Chăm sóc da và vệ sinh cá nhân
Người bệnh có thể tháo túi chứa nước tiểu khi đi tắm. Sau khi tháo túi, hãy rửa xung quanh lỗ mở bằng nước và sau đó thấm khô để túi bám chắc vào da khi gắn lại.
Nếu vùng da xung quanh lỗ mở có lông thì nên cắt tỉa hoặc cạo sạch để túi bám chắc vào da và giảm bớt đau đớn mỗi lần tháo túi.
Khi cạo lông, hãy sử dụng dao cạo sạch, khô và bột hút ẩm chống loét. Rửa sạch và lau khô da sau mỗi lần cạo.
Theo dõi sát sao vùng da bên dưới và xung quanh túi để xem da có vấn đề gì hay không. Nếu da bị kích ứng thì có thể sử dụng túi bọc, miếng ngăn cách hoặc băng keo để bảo vệ da.
Khi tháo túi chứa nước tiểu, hãy thực hiện hết sức nhẹ nhàng và từ từ kéo da ra khỏi túi chứ không kéo túi khỏi da để giảm bớt đau đớn.
Sinh hoạt hàng ngày
Người bệnh có thể sinh hoạt bình thường, thậm chí có thể chơi thể thao và bơi lội sau khi mở thông niệu quản ra da. Khi đi bơi nên chuyển sang loại túi chứa nhỏ hơn và băng keo chống thấm nước. Túi chứa nước tiểu dễ dàng được che đi bên dưới quần áo nên sẽ không bị lộ.
Tóm tắt bài viết
Chuyển lưu dòng tiểu là một phần quan trọng trong điều trị bệnh ung thư bàng quang. Việc cắt bỏ bàng quang và chuyển lưu dòng tiểu sẽ tạo ra nhiều thay đổi trong cuộc sống hàng ngày nhưng theo thời gian, người bệnh sẽ quen dần với những thay đổi này. Điều quan trọng là phải chú ý chăm sóc lỗ mở cẩn thận và xả túi chứa nước tiểu thường xuyên để tránh xảy ra những vấn đề không mong muốn như nhiễm trùng. Hãy báo ngay cho bác sĩ khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
