Nước tiểu bình thường có màu từ vàng nhạt đến vàng đậm. Nếu nước tiểu có màu hồng, đỏ, cam, xanh lam, xanh lục hoặc nâu thì được coi là bất thường. Màu nước tiểu bất thường có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, ví dụ như một số loại thuốc, thực phẩm, vấn đề sức khỏe hoặc do bị mất nước. Nếu nhận thấy nước tiểu có màu bất thường và không rõ nguyên nhân thì bạn nên đi khám. Màu nước tiểu bất thường có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng cần được điều trị.
Các nguyên nhân khiến nước tiểu có màu bất thường
Nguyên nhân khiến nước tiểu có màu bất thường
Nhiều nguyên nhân có thể khiến nước tiểu có màu bất thường. Một số nguyên nhân chỉ là tạm thời và vô hại. Chẳng hạn, ăn một số loại thực phẩm hoặc dùng một số loại thuốc có thể khiến màu nước tiểu thay đổi. Khi ngừng thuốc hoặc ngừng ăn những loại thực phẩm này, màu nước tiểu sẽ trở về bình thường.
Nhưng màu nước tiểu bất thường cũng có thể là do chấn thương, nhiễm trùng hoặc các bệnh lý cần điều trị khác.
Dưới đây là các màu nước tiểu mà bạn nên lưu tâm và những nguyên nhân tương ứng.
Nước tiểu màu vàng đậm
Nếu nước tiểu có màu vàng đậm hơn bình thường thì rất có thể bạn đang bị mất nước. Khi không uống đủ nước, nước tiểu sẽ cô đặc hơn và do đó có màu đậm hơn.
Nước tiểu màu hồng hoặc đỏ
Nước tiểu màu đỏ hoặc hồng có thể là do:
- Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như củ dền, quả mâm xôi, thanh long ruột đỏ…
- Một số loại thuốc, chẳng hạn như rifampin, phenazopyridine và thuốc nhuận tràng có chứa senna
- Máu trong nước tiểu, ví dụ như do chấn thương, tắc nghẽn đường tiết niệu, nhiễm trùng, bệnh thận, tăng sản tuyến tiền liệt lành tính hoặc ung thư
- Ngộ độc chì hoặc thủy ngân
- Chấn thương cơ nghiêm trọng
Máu trong nước tiểu có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, do đó cần đi khám ngay khi nhận thấy điều này.
Nước tiểu màu cam
Nước tiểu màu cam thường là do thuốc, chẳng hạn như:
- rifampin
- phenazopyridine
- Thuốc nhuận tràng
- sulfasalazine
- Một số loại thuốc hóa trị
Một số bệnh lý cũng có thể khiến nước tiểu chuyển màu cam. Đó có thể là một dấu hiệu của các vấn đề về ống mật hoặc gan, đặc biệt là khi phân có màu nhạt. Nếu bạn đang điều trị bệnh gan và nhận thấy sự thay đổi về màu nước tiểu thì hãy đi khám. Nước tiểu màu cam cũng có thể là do bị mất nước.
Nước tiểu màu xanh lam hoặc xanh lục
Nước tiểu có màu xanh lam hoặc xanh lục có thể là do:
- Màu thực phẩm
- Thuốc cản quang được sử dụng trong một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thận và bàng quang
- Một số loại thuốc và thực phẩm chức năng, chẳng hạn như indomethacin, amitriptyline, propofol và vitamin tổng hợp
Đôi khi, sự thay đổi màu nước tiểu này là do:
- Nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa
- Tăng canxi máu lành tính có tính gia đình, đây là một bệnh di truyền hiếm gặp
Nước tiểu màu nâu
Nước tiểu màu nâu có thể là do:
- Một số loại thực phẩm và dược liệu, chẳng hạn như đậu răng ngựa, lô hội hoặc đại hoàng
- Một số loại thuốc, chẳng hạn như primaquine, chloroquine, nitrofurantoin, metronidazole, methocarbamol và thuốc nhuận tràng chứa cascara hoặc senna
- Nhiễm trùng đường tiết niệu, vấn đề về gan hoặc thận
- Chấn thương cơ nghiêm trọng
Khi nào cần đi khám?
Nếu nước tiểu có màu bất thường và nguyên nhân có vẻ không phải do đồ ăn, thuốc hoặc mất nước thì bạn nên đi khám.
Mặc dù một số nguyên nhân khiến nước tiểu sẫm màu hoặc màu bất thường là vô hại nhưng cũng có thể là do một bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng. Chỉ khi đi khám thì mới xác định được chính xác nguyên nhân khiến nước tiểu có màu bất thường.
Phải đi khám ngay khi nghi ngờ có máu trong nước tiểu. Bạn cũng nên đi khám nếu phát hiện nước tiểu có màu nâu sẫm kèm theo phân nhạt màu hoặc da và tròng trắng mắt có màu hơi vàng.
Chẩn đoán nguyên nhân gây màu nước tiểu bất thường
Trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi một số câu hỏi về các triệu chứng như:
- Nước tiểu có màu bất thường từ khi nào?
- Nước tiểu có mùi bất thường không?
- Nước tiểu có cục máu đông không?
- Bạn có bị đau khi đi tiểu hay các triệu chứng khác không?
Bác sĩ sẽ còn hỏi về bệnh sử và các loại thuốc đang dùng. Hãy cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc, cả thuốc kê đơn lẫn thuốc không kê đơn cũng như thảo dược và thực phẩm chức năng mà bạn đang dùng.
Tùy thuộc vào màu nước tiểu và các triệu chứng khác mà bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp chẩn đoán khác nhau. Ví dụ, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu xét nghiệm nước tiểu để xem nguyên nhân có phải do nhiễm trùng hoặc các bất thường khác ở đường tiết niệu hay không. Bạn cũng có thể sẽ phải làm xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan và thận.
Ngoài ra có thể còn phải thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như:
- Siêu âm bàng quang hoặc thận: sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các cơ quan nội tạng.
- Chụp CT vùng bụng và vùng chậu: giúp phát hiện sỏi trong đường tiết niệu. Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh này còn giúp phát hiện các bất thường về cấu tạo đường tiết niệu.
Điều trị
Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra màu nước tiểu bất thường.
Đôi khi, bạn chỉ cần thay đổi thói quen là có thể khắc phục được vấn đề. Nếu nước tiểu sậm màu do mất nước thì hãy uống nhiều nước hơn. Nếu màu nước tiểu bất thường là do thực phẩm thì chỉ cần ngừng ăn loại thực phẩm đó là vài ngày sau nước tiểu sẽ trở về màu sắc bình thường. Nếu nghi ngờ nguyên nhân là do thuốc thì không được tự ý ngừng thuốc mà phải báo cho bác sĩ.
