Hầu hết chúng ta có lẽ đều đã từng ít nhất một lần bị đau lưng do nâng vật nặng, ngồi làm việc quá lâu hoặc tập thể dục quá sức. Nhưng nếu đột nhiên bị đau lưng mà không rõ nguyên do hoặc đã thử các biện pháp khắc phục thông thường mà cơn đau vẫn không đỡ thì liệu đó có phải là biểu hiện của vấn đề bất thường hay không?
Đau lưng có phải là triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt?
Đau lưng có thể là triệu chứng của rất nhiều bệnh khác nhau như:
- Ung thư gan
- Bệnh paget
- Ung thư vú
- Viêm tủy xương
- Ung thư tuyến tiền liệt di căn
Ở những người mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, đau lưng có thể là một dấu hiệu cho thấy bệnh đã di căn đến xương lưng.
Ngoài khu vực khởi phát bệnh, ung thư và các bệnh lý khác còn có thể ảnh hưởng và gây đau ở những bộ phận khác của cơ thể. Tình trạng này được gọi là “đau xuất chiếu”. Ví dụ, ung thư tuyến tiền liệt có thể gây đau lưng, hông và đùi trên ngay cả khi ung thư chưa di căn đến những khu vực này.
Đau lưng có phải triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt?
Người mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt có thể bị đau ở các khớp, chẳng hạn như đau ở lưng, hông hoặc cổ. Trong một nghiên cứu vào năm 2013, các nhà nghiên cứu đã theo dõi những nam giới bị đau ở các khu vực này sau một năm và lặp lại sau 10 năm. Những nam giới bị đau lưng có tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt trong vòng một năm sau đó cao gấp 5 lần so với dự tính. Sau 10 năm, những nam giới bị đau lưng có tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn khoảng 50%. (1)
Cũng trong nghiên cứu này, những người bị đau hông và cổ cũng có tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn dự tính. Tuy nhiên, đau vai dường như không có bất kỳ mối liên hệ nào với ung thư tuyến tiền liệt.
Ung thư tuyến tiền liệt di căn đến xương lưng thường ảnh hưởng đến các tế bào tạo xương hay còn gọi là nguyên bào xương – các tế bào này có chức năng tạo ra mô xương mới. Trên ảnh chụp X-quang, các khu vực xương bị ung thư có mật độ dày đặc hơn so với xương khỏe mạnh. Hiện tượng này được gọi là “đốt sống ngà”.
Mặc dù ít khi xảy ra nhưng ung thư tuyến tiền liệt cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình hủy và tái tạo xương. Khi điều này xảy ra, ảnh chụp X-quang sẽ cho thấy xương trông giống như không hoàn thiện hoặc bị ăn mòn.
Các triệu chứng khác của ung thư tuyến tiền liệt
Đau lưng chỉ là một trong số các triệu chứng của bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Trong một nghiên cứu vào năm 2006, các nhà nghiên cứu đã thu thập bệnh sử của những nam giới mắc ung thư tuyến tiền liệt trong khoảng thời gian hai năm trước thời điểm chẩn đoán. Ở những người này, một số triệu chứng nhất định xảy ra thường xuyên hơn so với những nam giới không bị ung thư tuyến tiền liệt.
Những triệu chứng này gồm có:
- Không thể tiểu tiện
- Tiểu khó
- Rối loạn cương dương
- Tiểu nhiều lần
- Tiểu đêm
- Máu trong nước tiểu
- Sụt cân
Các yếu tố nguy cơ
Yếu tố nguy cơ lớn nhất của bệnh ung thư tuyến tiền liệt là tuổi tác. Nguy cơ mắc bệnh này tăng cao sau tuổi 50 và khoảng 80% ca bệnh là nam giới trên 65 tuổi. Ngoài tuổi tác, một yếu tố nguy cơ khác là chủng tộc. Ung thư tuyến tiền liệt phổ biến hơn khoảng 40% và có tỷ lệ tử vong cao gấp đôi ở nam giới gốc Phi so với nam giới da trắng. Các yếu tố môi trường như nơi sinh sống, chế độ ăn nhiều chất béo hoặc nhiều calo và lối sống ít vận động cũng làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.
Chẩn đoán đau lưng và ung thư tuyến tiền liệt
Bước đầu tiên để tìm ra nguyên nhân gây đau lưng thường là các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh. Phương pháp được sử dụng chủ yếu là chụp X-quang hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT).
Trong các trường hợp ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu hoặc ung thư khu trú, tế bào ung thư chỉ giới hạn trong tuyến tiền liệt và chưa lan ra ngoài. Tuy nhiên, khi ung thư tiến triển sang các giai đoạn sau, bác sĩ thường phải thực hiện thêm các bước kiểm tra khác để xem ung thư đã di căn đến xương hay chưa.
Nếu nghi ngờ hoặc đã xác nhận chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt, bác sĩ sẽ kiểm tra xương để xem có những thay đổi đặc trưng cho thấy ung thư di căn hay không. Chụp X-quang hoặc CT sẽ cho biết vị trí cụ thể và mức độ ảnh hưởng của ung thư đến cột sống.
Ngoài ra còn có thể phải chụp cộng hưởng từ (MRI). Phương pháp này có thể phát hiện một số vấn đề mà chụp X-quang hoặc CT không thể.
Người bệnh cần cho bác sĩ biết về bệnh sử chi tiết, đặc biệt là khi có tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh ung thư. Điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho việc chẩn đoán nguyên nhân gây đau lưng.
Hai phương pháp thường được sử dụng để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt là thăm trực tràng và xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA). Trong quá trình thăm trực tràng, bác sĩ sẽ sờ nắn tuyến tiền liệt để xem tuyến tiền liệt có tăng kích thước hay có hình dạng bất thường hay không. Xét nghiệm PSA sẽ đo nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt trong máu. Mức kháng nguyên cao có thể là dấu hiệu của ung thư tuyến tiền liệt. Hai phương pháp này sẽ được thực hiện khi bác sĩ nghi ngờ người bệnh mắc ung thư tuyến tiền liệt. Vì ung thư tuyến tiền liệt phổ biến hơn ở nam giới lớn tuổi nên thăm trực tràng và xét nghiệm PSA cũng thường được thực hiện trong quá trình khám sức khỏe sóc định kỳ.
Điều trị đau lưng do ung thư tuyến tiền liệt
Việc điều trị cơn đau, đặc biệt là đau do ung thư, thường khá khó khăn. Phương pháp giảm đau sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân chính xác gây đau và mức độ tiến triển của bệnh ung thư.
Triệu chứng đau ở người mắc ung thư tuyến tiền liệt có thể là do bản thân bệnh ung thư gây ra, do các phương pháp điều trị hoặc cũng có thể không phải do cả hai nguyên nhân này. Khi ung thư tuyến tiền liệt tiến triển sang giai đoạn cuối, 90% người bệnh sẽ có triệu chứng đau đớn.
Bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp nhất cho người bệnh. Các phương pháp thường được sử dụng để giảm đau do ung thư tuyến tiền liệt gồm có:
Thuốc làm chắc xương
Người mắc ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn tiến triển xa thường cần đến các phương pháp điều trị đau xương. Ở giai đoạn này, đa số người bệnh đều đã sử dụng các loại thuốc điều trị trực tiếp ung thư. Loại thuốc thường được sử dụng phổ biến để khắc phục đau xương do ung thư tuyến tiền liệt là bisphosphonate. Các loại thuốc điều trị ung thư làm giảm testosterone thường gây suy yếu xương và bisphosphonate được sử dụng để ngăn cản quá trình này.
Thuốc điều trị ung thư
Các loại thuốc được sử dụng để điều trị ung thư tuyến tiền liệt gồm có thuốc hóa trị và thuốc làm giảm mức androgen (thường là testosterone) – loại hormone cần thiết cho sự phát triển của tế bào ung thư. Ngoài ra, các nhà khoa học hiện đang nghiên cứu các loại thuốc mới giúp ngăn ngừa ung thư tuyến tiền liệt di căn đến xương và giúp giảm đau xương.
Thuốc giảm đau
Có nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau, được sử dụng tùy theo mức độ của cơn đau. Đối với cơn đau nhẹ thì giải pháp thường là dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Đối với cơn đau mức độ vừa thì có thể dùng thuốc giảm đau opioid yếu như codeine. Nếu bị đau đớn dữ dội thì sẽ phải dùng đến các loại thuốc giảm đau opioid mạnh như morphine.
Phẫu thuật hoặc xạ trị
Phẫu thuật và xạ trị có thể giúp điều trị ung thư và giảm triệu chứng đau do ung thư. Có nhiều hình thức xạ trị khác nhau, gồm có xạ trị chùm tia bên ngoài (chiếu chùm tia phóng xạ qua da đến vị trí bị ung thư), xạ trị áp sát (đưa nguồn phóng xạ vào gần khối u) và tiêm hóa chất vào tĩnh mạch.
Trong những trường hợp ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn tiến triển xa, các phương pháp điều trị nhằm mục đích làm giảm các triệu chứng như đau đớn chứ không thể chữa khỏi bệnh ung thư và không phải lúc nào cũng có thể làm tăng khả năng sống của người bệnh.
Vào năm 2013, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã cho phép sử dụng Xofigo cho những nam giới bị đau xương do ung thư tuyến tiền liệt di căn. Xofigo là một loại thuốc xạ trị được tiêm vào máu, sau đó sẽ di chuyển đến vị trí xương bị ung thư. Không giống như các phương pháp xạ trị khác được sử dụng cho giai đoạn ung thư này, Xofigo có thể giúp làm tăng nhẹ tỷ lệ sống cho bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt di căn.
Tóm tắt bài viết
Đau do ung thư tuyến tiền liệt thường xảy ra ở lưng. Ung thư di căn đến xương ở lưng có thể gây đau lưng hoặc người bệnh cũng có thể bị đau lưng ngay cả khi ung thư chưa di căn. Các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể giúp giảm triệu chứng đau đớn. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dùng thuốc giảm đau không steroid hoặc thuốc giảm đau nhóm opioid để làm dịu cơn đau.
