Đi tiểu nhiều lần có thể xảy ra do rất nhiều nguyên nhân, gồm có hội chứng bàng quang tăng hoạt và nhiễm trùng đường tiết niệu.
Nguyên nhân gây đi tiểu nhiều lần
Thế nào là đi tiểu nhiều lần?
Đi tiểu nhiều lần là tình trạng buồn tiểu nhiều hơn bình thường. Cảm giác buồn tiểu có thể xảy đến đột ngột, dữ dội giống như đã nhịn tiểu một thời gian dài và dẫn đến tiểu không tự chủ.
Đi tiểu nhiều lần là triệu chứng chính của hội chứng bàng quang tăng hoạt (bàng quang hoạt động quá mức). Nhiễm trùng đường tiết niệu cũng là một nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng đi tiểu nhiều lần.
Theo định nghĩa của Tổ chức Chăm sóc Tiết niệu (Urology Care Foundation), đi tiểu từ 8 lần trở lên trong khoảng thời gian 24 giờ được coi là đi tiểu nhiều lần.
Để điều trị đi tiểu nhiều lần thì cần phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ.
Nguyên nhân gây đi tiểu nhiều lần
Hội chứng bàng quang tăng hoạt – một nguyên nhân chính dẫn đến đi tiểu nhiều lần – có thể xảy ra do:
- chấn thương các khu vực như bàng quang, cột sống và xương chậu
- các bệnh lý về thần kinh, chẳng hạn như đột quỵ và bệnh đa xơ cứng
- thừa cân, khiến cho bàng quang bị chèn ép
Nhiễm trùng đường tiết niệu xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập bàng quang qua niệu đạo. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất cứ ai nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ gồm có:
- Tuổi cao
- Mất nước
- Nhịn tiểu trong thời gian dài hoặc tiểu không hết
- Thay đổi cấu trúc của đường tiết niệu
- Bệnh lý mãn tính ảnh hưởng đến hệ miễn dịch
Các nguyên nhân khác cũng có thể gây đi tiểu nhiều lần ngoài bàng quang tăng hoạt và nhiễm trùng đường tiết niệu gồm có:
- Thuốc lợi tiểu
- Uống quá nhiều nước
- Tiêu thụ quá nhiều caffeine, đồ uống có cồn, nicotin hoặc chất làm ngọt nhân tạo – những chất này có thể gây kích thích thành bàng quang
- Căng thẳng, lo âu
- Bệnh đái tháo đường
- Đái tháo nhạt
- Bệnh thận, chẳng hạn như nhiễm trùng thận và sỏi thận
- Cơ sàn chậu yếu
- Viêm bàng quang kẽ, một tình trạng mãn tính gây đau ở vùng chậu, căng tức bàng quang không do nhiễm trùng
- Sỏi bàng quang
- Ung thư bàng quang
Đi tiểu nhiều lần ở phụ nữ
Nhiễm trùng đường tiết niệu phổ biến ở phụ nữ hơn so với nam giới. Phụ nữ có nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiết niệu cao hơn do niệu đạo của phụ nữ ngắn hơn, điều này có nghĩa là vi khuẩn từ bên ngoài có thể dễ dàng xâm nhập vào đường tiết niệu hơn và gây nhiễm trùng.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu ở phụ nữ gồm có:
- Kích ứng và viêm âm đạo
- Lau từ sau ra trước khi đi vệ sinh, điều này sẽ khiến vi khuẩn, bao gồm cả vi khuẩn e. Coli ở hậu môn đi vào niệu đạo
- Quan hệ tình dục, điều này có thể đưa vi khuẩn bên ngoài vào đường tiết niệu (điều này cũng có thể xảy ra ở nam giới nhưng nguy cơ thấp hơn)
Các nguyên nhân khác cũng có thể gây tiểu nhiều lần ở phụ nữ gồm có:
- Mang thai
- U xơ tử cung
- Mức estrogen thấp do mãn kinh
- Bệnh ung thư buồng trứng
Đi tiểu nhiều lần ở nam giới
Các vấn đề xảy ra với tuyến tiền liệt có thể gây tình trạng tiểu nhiều lần ở nam giới. Những vấn đề này gồm có:
- Tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, hay còn được gọi là phì đại tuyến tiền liệt
- Viêm tuyến tiền liệt, thường là do nhiễm vi khuẩn
Các triệu chứng đi kèm tiểu nhiều lần
Tần suất tiểu tiện ở mỗi người là khác nhau. Tuy nhiên, nếu như đi tiểu từ 8 lần trở lên trong một ngày thì được coi là tiểu nhiều lần.
Tình trạng đi tiểu nhiều lần thường đi kèm với các triệu chứng khác, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra.
Bàng quang tăng hoạt
Ngoài đi tiểu nhiều lần, các triệu chứng khác của hội chứng bàng quang tăng hoạt còn có:
- Tiểu gấp (cảm giác buồn tiểu đột ngột, dữ dội, không thể nhịn được)
- Tiểu không tự chủ hay rò rỉ nước tiểu
- Tiểu đêm (đi tiểu nhiều lần vào ban đêm)
Người bị bàng quang tăng hoạt thường không cảm thấy khó chịu hay đau khi đi tiểu.
Nhiễm trùng đường tiết niệu
Các triệu chứng khác của nhiễm trùng đường tiết niệu gồm có:
- Tiểu không tự chủ hay rò rỉ nước tiểu
- Đau buốt hoặc nóng rát khi đi tiểu
- Nước tiểu có mùi bất thường
- Máu trong nước tiểu
- Đau bụng dưới
- Sốt
- Ớn lạnh
- Buồn nôn
Nguyên nhân khác
Các vấn đề khác ảnh hưởng đến bàng quang hoặc tuyến tiền liệt cũng có thể gây ra các triệu chứng về tiết niệu khác ngoài tiểu nhiều lần, chẳng hạn như tiểu buốt hoặc tiểu ra máu. Rối loạn chức năng sàn chậu cũng có thể gây tiểu buốt.
Tiểu gấp có thể là triệu chứng giai đoạn đầu và giai đoạn cuối của ung thư buồng trứng.
Nước tiểu đục hoặc có mùi ngọt là một triệu chứng ở người mắc bệnh đái tháo đường.
Nước tiểu trong suốt và không mùi có thể là dấu hiệu của đái tháo nhạt – một bệnh lý hiếm gặp gây mất cân bằng lượng chất lỏng trong cơ thể.
Chẩn đoán nguyên nhân gây tiểu nhiều lần
Để xác định nguyên nhân gây tiểu nhiều lần, trước tiên bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng như:
- Các triệu chứng bắt đầu khi nào?
- Tần suất đi tiểu trong ngày
- Ngoài tiểu nhiều lần còn có những triệu chứng nào khác?
- Có bị tiểu không tự chủ hay tiểu gấp không? Nếu có thì xảy ra vào những lúc nào?
Sau đó, người bệnh sẽ phải làm xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra dấu hiệu nhiễm trùng, máu và những thay đổi bất thường khác như protein hoặc đường trong nước tiểu.
Bác sĩ cũng sẽ tiến hành các bước khám lâm sàng như khám vùng bụng, khám vùng chậu, kiểm tra niệu đạo và âm đạo, khám tuyến tiền liệt.
Ngoài ra còn có thể phải thực hiện các phương pháp chẩn đoán khác như:
- Scan bàng quang: siêu âm bàng quang sau khi người bệnh đi tiểu để xem lượng nước tiểu còn lại.
- Nội soi bàng quang: đưa ống nội soi qua niệu đạo vào bàng quang để kiểm tra bên trong bàng quang và lấy mẫu mô nếu cần thiết.
- Đo niệu động học và đo niệu dòng đồ: các phương pháp này giúp đánh giá chức năng của đường tiết niệu.
Điều trị tiểu nhiều lần
Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây tiểu nhiều lần. Để chấm dứt tình trạng đi tiểu nhiều lần thì sẽ phải giải quyết nguyên nhân gốc rễ.
Nếu nguyên nhân do nhiễm vi khuẩn thì sẽ phải điều trị bằng thuốc kháng sinh.
Thuốc kiểm soát sự co thắt cơ bàng quang có thể giúp giảm chứng tiểu không tự chủ.
Người bệnh nên thử các bài tập giúp củng cố cơ sàn chậu, chẳng hạn như bài tập Kegel hoặc các phương pháp rèn luyện bàng quang để tăng dần thời gian giữa các lần đi tiểu.
Châm cứu
Châm cứu là một phương pháp chữa bệnh được sử dụng trong y học cổ truyền. Châm cứu có thể giúp điều trị các vấn đề về tiết niệu như bàng quang tăng hoạt và tiểu không tự chủ.
Tuy nhiên, hiện chưa có bằng chứng nào chứng minh châm cứu là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các vấn đề về tiết niệu.
Một tổng quan tài liệu vào năm 2013 đã tổng hợp nhiều nghiên cứu và chỉ ra rằng không có nghiên cứu nào cho thấy hiệu quả đáng kể của phương pháp châm cứu trong điều trị chứng tiểu không tự chủ. Một tổng quan tài liệu khác vào năm 2018 cũng kết luận rằng chưa có đủ bằng chứng để khắng định chắc chắn châm cứu giúp điều trị bàng quang tăng hoạt.
Phòng ngừa đi tiểu nhiều lần
Có một số cách để giảm nguy cơ tiểu nhiều lần.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Vào buổi tối không nên ăn các loại thực phẩm và đồ uống có thể gây tiểu nhiều để tránh phải thức giấc vào ban đêm để đi tiểu. Một số ví dụ gồm có:
- Rượu bia
- Nước cam quýt
- Cà phê
- Trà
- Cà chua và các sản phẩm từ cà chua
- Chất làm ngọt nhân tạo
Táo bón khiến cho bàng quang bị chèn ép và cũng có thể góp phần dẫn đến đi tiểu nhiều lần. Để tránh bị táo bón thì nên ăn nhiều chất xơ như rau củ và trái cây.
Vật lý trị liệu
Bài tập Kegel giúp củng cố cơ sàn chậu và cải thiện nhiều vấn đề về tiết niệu, bao gồm cả tình trạng tiểu nhiều lần.
Ngoài ra, người bệnh có thể cân nhắc vật lý trị liệu nhắm đến các cơ vùng chậu. Phương pháp này giúp tăng cường sức mạnh tổng thể của các cơ hỗ trợ bàng quang và các cơ quan vùng chậu.
Tóm tắt bài viết
Nếu nhận thấy bản thân đi tiểu nhiều hơn bình thường thì nên đi khám để xác định nguyên nhân. Đi tiểu nhiều lần có thể xảy ra do rất nhiều nguyên nhân. Chỉ khi xác định được chính xác nguyên nhân thì mới có thể điều trị hiệu quả.
Hội chứng bàng quang tăng hoạt và nhiễm trùng đường tiết niệu là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng tiểu nhiều lần. Hội chứng bàng quang tăng hoạt là một tình trạng mạn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn và cũng không có cách phòng ngừa. Tuy nhiên, có nhiều cách để ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát, chẳng hạn như giữ vệ sinh vùng kín và điều chỉnh một số thói quen sống.
